Του Σωτήρη Σιδέρη
Το πρόβλημα για τα δυτικά βαλκάνια δεν είναι αν κάποια χώρα έχει φιλοσερβική ή φιλοαλβανική προσέγγιση. Το μείζον είναι,  αν όλες οι χώρες σέβονται τα σύνορα και τις συμφωνίες που έχουν υπογράψει .  Κατά συνέπεια, η έκθεση της Ντόρας Μπακογιάννη πρέπει να αντιμετωπιστεί υπό την οπτική ότι παραβιάζει κατάφωρα τη συμφωνία Κοσόβου -Σερβίας που υπογράφηκε στις Βρυξέλλες το 2013 και αυτό κρύβουν και η ίδια και η κυβέρνηση κάνοντας επικίνδυνα παιχνίδια . 

Γιατί την ίδια ώρα , οι Σερβοβόσνιοι απειλούν με απόσχιση, η  Σερβία αγοράζει Rafale από τη Γαλλία και περιμένει στήριξη από τον Μακρόν στο θέμα του Κοσόβου , ενώ έμπειροι διπλωμάτες παραπέμπουν στο ιδιαίτερα σκληρό διάταγμα Μπάϊντεν με το οποίο απειλούσε με κυρώσεις από τις ΗΠΑ , όποια χώρα παραβιάσει ή υπονομεύσει τις συμφωνίες του Ντέϊτον (1995), της Οχρίδας (2001) και των Πρεσπών (2018). Η ελληνική κυβέρνηση όπως και όλες οι ευρωπαικές κυβερνήσεις γνωρίζουν ότι αρκεί μια σπίθα στο Σεράγεβο ή το βόρειο Κόσοβο για να υπάρξει ανάφλεξη, καθώς η απειλή εθνικιστικής διέγερσης είναι μεγάλη.  Επίσης γνωρίζουν,  ότι η παρατεταμένη αποξένωση από την Συμφωνία των Πρεσπών, θα προκαλέσει  σοκ σε όλη την περιοχή και αυτό αφορά και τον Αλέξη Τσίπρα.

Οι συμφωνίες και το μήνυμα των ΗΠΑ

Ο Αμερικανός διπλωμάτης Εσκομπάρ ήταν αυτός που χτύπησε καμπανάκι κινδύνου βάλλοντας κατά της έκθεσης Μπακογιάννη, ακριβώς επειδή αγνόησε την συμφωνία των Βρυξελλών του 2013 που προέβλεπε επίσης την ίδρυση Ένωσης Σερβικών δήμων και την προστασία των περιουσιών Σέρβων. Η Γερμανία που βρίσκεται πίσω από την έκθεση Μπακογιάννη επείγεται τώρα να προωθήσει την ευρωπαική προοπτική των δυτικών βαλκανίων για να προστεθούν στην ενιαία αγορά και να μπορεί το Βερολίνο να κερδίσει το χαμένο διπλωματικό και οικονομικό έδαφος. Αλλά τα πράγματα δεν είναι μονοδιάστατα, όπως πάντα τα έβλεπαν οι Γερμανοί.
Στις 10 Ιουνίου 2021 οι χώρες των βαλκανίων αιφνιδιάστηκαν από ένα πολύ σκληρό διάταγμα που υπέγραψε ο Μπάϊντεν. Ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρονταν στην ανάγκη σεβασμού και τήρησης των μεγάλων συνθηκών και συμφωνιών που υπογράφηκαν στην περιοχή και  προειδοποιούσε ότι όσοι “ τις παραβιάζουν, τις υπονομεύουν ή συνιστούν απειλή”, θα υποστούν κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Έκανε μάλιστα  συγκεκριμένη αναφορά στη Συμφωνία των Πρεσπών , στη Συμφωνία της Οχρίδας, στο Ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και στη Συμφωνία του Ντέιτον  του 1995 με την οποία έληξε ο Πόλεμος της Βοσνίας. Ενδιαφέρον έχει και η στάση της Γαλλίας καθώς η Σερβία διαπραγματεύεται ένα τεράστιο πακέτο με το Παρίσι που περιλαμβάνει την αγορά δεκάδων αεροσκαφών Rafale, την κατασκευή μεγάλων έργων  υποδομών στην Σερβία αλλά και  τη συνεργασία στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.  

 Η Ντόρα Μπακογιάννη και η ελληνική κυβέρνηση με την έκθεση για την ένταξη του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, διήγειραν τον σερβικό εθνικισμό. Γιατί εκτός από τις επίσημες και προσβλητικές δηλώσεις του Βελιγραδίου κατά της Μπακογιάννη, υπάρχουν και άλλες πολύ ανησυχητικές παράμετροι. Οι Σέρβοι της Βοσνίας απειλούν με απόσχιση και το έχουν διαμηνύσει, που αν τελικά συμβεί , τώρα ή αργότερα, το ηφαίστειο του βαλκανικού εθνικισμού θα εκραγεί. Δηλαδή, το Ντέιτον απειλείται, η συμφωνία των Πρεσπών έχει παραλύσει, ενώ η συμφωνία του 2013 μεταξύ Κοσόβου και Βελιγραδίου υπονομεύθηκε από την Μπακογιάννη σε έναν ευρωπαικό θεσμό. Οι ΗΠΑ είναι σε ευθεία και έντονη διαφωνία με το Βερολίνο και οι εξελίξεις θα είναι αλυσιδωτές σε λίγες εβδομάδες.

Η Ελλάδα στο πλαίσιο και ο Τσίπρας

Πως θα αντιδρούσε η ελληνική κυβέρνηση αν ένας ξένος βουλευτής σε εισήγησή του προς έναν διεθνή οργανισμό, αγνοούσε το όνομα της Βόρειας Μακεδονίας και την ανέφερε ως “δημοκρατία της Μακεδονίας” ή διαστρέβλωνε άλλες διατάξεις της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η συμφωνία του 2013 για τη Σερβία έχει την ίδια αξία. Και την συμφωνία αυτή την καταπατά κατάφωρα η κυβέρνηση του Κοσόβου και δεν την εφαρμόζει εδώ και 11 χρόνια. Επομένως δεν τίθεται ζήτημα φιλικής  διάθεσης προς το Βελιγράδι, αλλά τήρησης της συμφωνίας.  Η Ελλάδα μάλιστα όφειλε να είναι πιο προσεκτική όταν εμπλέκεται σε τέτοια ζητήματα , καθώς οφείλει πολλά σε συμφωνίες και συνθήκες που έχει υπογράψει με κορυφαία τη Συνθήκη της Λωζάννης.

Να θυμίσουμε πως μετά την καταπάτηση της συμφωνίας του Μίνσκ από την Ουκρανία με τις πλάτες των ΗΠΑ και της ΕΕ, οδηγηθήκαμε σταδιακά στον πόλεμο. Μετά την ακύρωση από το Ισραήλ της συμφωνίας του Όσλο για το παλαιστινιακό, οδηγηθήκαμε σε μακροχρόνια έξαρση της βίας.  Λογικά λοιπόν συνδέεται το ειρηνικό μέλλον της περιοχής, από την τήρηση όλων των συμφωνιών και συνθηκών, γιατί σε αντίθετη περίπτωση, η βία έρχεται στο προσκήνιο.
Υπό αυτή την οπτική έχει μεγάλο ενδιαφέρον η θέση της κυβέρνησης στην υπουργική σύνοδο του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 16 Μαίου. Η αποχή δεν είναι η ενδεδειγμένη στάση, λαμβάνοντας υπόψη τις υποχρεώσεις κάθε χώρας έναντι των συμφωνιών που υπογράφουν. Άλλωστε η κυβέρνηση Μητσοτάκη κάθε άλλο παρά αθώα είναι. Εδώ και τέσσερα χρόνια προσπαθεί να βρει τρόπο να αναβαθμίσει τις σχέσεις με το Κόσοβο , έχει φθάσει κοντά και στην αναγνώριση αλλά τελικά υπαναχώρησε υπό το φόβο των αντιδράσεων και στην Ελλάδα και στην Κύπρο, για την οποία το θέμα αυτό είναι κόκκινη γραμμή. Οπότε οι κυβερνητικές δηλώσεις περί μη αλλαγής πολιτικής δεν ισχύουν, καθώς ήδη η θέση της χώρας έχει υπονομευθεί ήδη. Από κινήσεις της οικογένειας Μητσοτάκη, ερήμην του διπλωματικού σώματος, των κομμάτων και της βουλής,

Υπό αυτή την οπτική ο Αλέξης Τσίπρας που είναι πρόεδρος της επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα δυτικά βαλκάνια, μπορεί να παρέμβει στις εξελίξεις και το δικαιούται, ως ο πρωθυπουργός που ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Γνωρίζει τους κινδύνους αποσταθεροποίησης από την παραβίαση των Συνθηκών. Εκ των πραγμάτων αν θέλει να ασκήσει μια επιδραστική πολιτική στο πλαίσιο του νέου ρόλου που επιφυλάσσει για τον εαυτό του, να παρουσιάσει μια δική του πλατφόρμα για τα δυτικά βαλκάνια . Η ειρήνη και η κρίση, ενίοτε μπορεί να απέχουν και μια πολιτική πρωτοβουλία…