Λόγω της μεγάλης ανησυχίας που καταγράφεται διεθνώς από υπερασπιστές των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, αλλά και από κόμματα και κοινοβούλια, η διεθνοποίηση της υπόθεσης παρακολούθησης του Θανάσκη Κουκάκη, εξελίσσεται σε πολιτικό και νομικό κόλαφο για την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Όπως έγινε γνωστό την Παρασκευή 22 Απριλίου, επτά οργανώσεις που υπερασπίζονται την ελευθερία του Τύπου έστειλαν επιστολή στον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον διοικητή της ΕΥΠ Παναγιώτη Κοντολέων και άλλους υπουργούς και κοινοποιείται σε κορυφαίους θεσμούς της ΕΕ, εκφράζοντας την έντονη ανησυχία τους για την υπόθεση αυτή.

Η κυβέρνηση έχει επίσης στις πλάτες της την υπόθεση Τουλουπάκη, καταγγελίες για υπονόμευση του κράτους δικαίου, ενώ η αδυναμία της ή η άρνησή της να δικαιολογήσει τις πράξεις της επιδεινώνουν το διεθνές κλίμα εις βάρος της. Η αντιπολίτευση δεν έχει αναβαθμίσει ιδιαίτερα την υπόθεση αυτή και αφήνει την κυβέρνηση να εκτίθεται. Ωστόσο , κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλουν να πάρουν θέση για όλο το πλέγμα παρόμοιων υποθέσεων, να ανακοινώσει τι προτίθεται να κάνει και κυρίως, να ζητήσει διερεύνηση για τις ευθύνες της κυβέρνησης, θεσμικές, πολιτικές και ενδεχομένως ποινικές.

 Στο κενό ο αποπροσανατολισμός

 Είναι προφανές πως η προσπάθεια αποπροσανατολισμού της κυβέρνησης , ότι επρόκειτο για ιδιωτική διαφορά , έπεσε στο κενό. Και παρόλα αυτά , το Μέγαρο Μαξίμου, η ΕΥΠ, το υπουργείο Δικαιοσύνης , νομίζουν πως η σιωπή τους θα εκληφθεί ως στάση άγνοιας, ενώ συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Η  επιστολή κοινοποιήθηκε, όπως προαναφέρθηκε  και σε κορυφαίους ευρωπαίους και  θεσμικούς παράγοντες που ερευνούν υποθέσεις παρακολούθησης από λογισμικά που αναπτύσσουν ιδιωτικές εταιρίες. Συγκεκριμένα την  επιστολή έλαβαν ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Δικαιοσύνη Didier Reynders καθώς και οι ευρωβουλευτές Sophie in 't Veld, Εισηγήτρια της Εξεταστικής Επιτροπής για τη διερεύνηση της χρήσης του Pegasus και αντίστοιχου λογισμικού παρακολούθησης, και Jeroen Lenaers, Πρόεδρος της ίδιας επιτροπής.

Σύμφωνα με την επσιτολή , οι  επτά οργανώσεις εκφράζουν την «σοβαρή ανησυχία» τους για την παρακολούθηση του δημοσιογράφου από την ΕΥΠ επισημαίνοντας με νόημα ότι η υπηρεσία «εποπτεύεται από το γραφείο του Πρωθυπουργού». «Είναι βαθιά ανησυχητικό το γεγονός ότι μια υπηρεσία υπό τον έλεγχο του γραφείου του Πρωθυπουργού κατασκόπευε έναν δημοσιογράφο που ερευνούσε τη διαφθορά στον επιχειρηματικό και οικονομικό κόσμο» αναφέρουν σε άλλο σημείο.
Σημειώνουν, δε, πως «οι λόγοι για την παρακολούθηση [του Κουκάκη] το 2020, οι οποίοι εγκρίθηκαν από εισαγγελέα της ΕΥΠ, φαίνονται εντελώς αβάσιμοι και παραπέμπουν σε ενδεχόμενη παράνομη παρακολούθηση από την υπηρεσία».
Γροθιά συνιστά και η επισήμανση των οργανώσεων πως «το χρονοδιάγραμμα της αναδρομικής νομοθετικής αλλαγής το 2021 για την ΕΥΠ θέτει ερωτήματα και για το αν η κυβέρνηση άλλαξε τον νόμο για να εμποδίσει τη δημοσιοποίηση της παρακολούθησης Κουκάκη».
Καλούν την ελληνική κυβέρνηση άμεσα:
    • Να εξηγήσει γιατί οι κρατικές υπηρεσίες παρακολουθούσαν το δημοσιογράφο
    • Να δώσει πληροφορίες σχετικά με την πηγή παρακολούθησης του δημοσιογράφου με το κακόβουλο λογισμικό
    • Να υποδείξει εάν αυτά τα δύο περιστατικά συνδέονται
    • Να λάβει άμεσα μέτρα για την καλύτερη ρύθμιση της τεχνολογίας spyware
Υπενθυμίζεται ότι στις 28 Μαρτίου έξι δημοσιογραφικές ενώσεις και οργανώσεις για την ελευθερία του Τύπου εξέδωσαν έκθεση για την κυβέρνηση της ΝΔ. Με την έκθεση κατηγορούσαν την κυβέρνηση Μητσοτάκη ότι έχει εμμονή με τον έλεγχο της ενημέρωσης, πως «προσπαθεί να φιμώσει τις επικριτικές φωνές», ενώ δημοσιοποίησαν σοκαριστικά ευρήματα για τη δολοφονία Καραϊβάζ, τις προσπάθειες χειραγώγησης ΜΜΕ, τις απειλές σε ρεπόρτερ.
Ολόκληρη η επιστολή των επτά οργανώσεων
Οι ευρωπαϊκές και διεθνείς οργανώσεις για την ελευθερία του Τύπου και των δημοσιογράφων, που υπογράφουμε αυτή την επιστολή, σας γράφουμε για να εκφράσουμε τη σοβαρή μας ανησυχία για την πρόσφατη παρακολούθηση του Έλληνα δημοσιογράφου του χρηματοοικονομικού ρεπορτάζ Θανάση Κουκάκη χρησιμοποιώντας ένα ισχυρό νέο εργαλείο spyware, το Predator.

Στην επιστολή επισημαίνεται  επίσης ότι "οι οργανώσεις μας ανησυχούν εξίσου για κρατικά έγγραφα, που αποκαλύπτουν ότι ένα χρόνο πριν από την παρακολούθηση του spyware, οι ιδιωτικές επικοινωνίες του ίδιου δημοσιογράφου υποκλέπτονταν από την Ελληνική Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), φορέα που εποπτεύεται από το γραφείο του Πρωθυπουργού.
Υπό το φως αυτών των αποκαλύψεων, προτρέπουμε τις ελληνικές αρχές να παράσχουν πρώτα περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πηγή της επίθεσης spyware και δεύτερον να εξηγήσουν αμέσως την κρατική παρακολούθηση ενός δημοσιογράφου και να υποδείξουν ξεκάθαρα εάν αυτά τα δύο περιστατικά συνδέονται".

Η επιστολή, αναφέρει μεταξύ άλλων:

οι οργανώσεις μας σημειώνουν ότι η επιβεβαιωμένη κρατική παρακολούθηση του Κουκάκη μόλις ένα χρόνο πριν από την επίθεση του Predator υπονομεύει τον ισχυρισμό ότι οι κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών δεν είχαν κανένα ρόλο στην πρόσφατη παρακολούθηση. Είναι βαθιά ανησυχητικό το γεγονός ότι μια υπηρεσία υπό τον έλεγχο του γραφείου του Πρωθυπουργού κατασκόπευε έναν δημοσιογράφο που ερευνούσε τη διαφθορά στον επιχειρηματικό και οικονομικό κόσμο.
Οι λόγοι για την παρακολούθηση το 2020, οι οποίοι εγκρίθηκαν από εισαγγελέα της ΕΥΠ, φαίνονται εντελώς αβάσιμοι και παραπέμπουν σε ενδεχόμενη παράνομη παρακολούθηση από την υπηρεσία. Χαιρετίζουμε λοιπόν την προανάκριση που ξεκίνησε ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών, η οποία πρέπει να διαπιστώσει γιατί εγκρίθηκε η απόφαση παρακολούθησης του Κουκάκη και αν παραβίαζε τη νομοθεσία περί απορρήτου των τηλεπικοινωνιών.

Σε ευρύτερο επίπεδο, το χρονοδιάγραμμα της αναδρομικής νομοθετικής αλλαγής το 2021 για την ΕΥΠ θέτει ερωτήματα και για το αν η κυβέρνηση άλλαξε τον νόμο για να εμποδίσει τη δημοσιοποίηση της παρακολούθησης Κουκάκη. Σημειώνουμε με ανησυχία ότι δεν είναι η πρώτη φορά που υπάρχουν ενδείξεις ότι η ΕΥΠ προχωρά σε υποκλοπή ιδιωτικών επικοινωνιών δημοσιογράφων και των πηγών τους. Αυτές οι υποθέσεις είχαν ανατριχιαστικό αποτέλεσμα στη δημοσιογραφία δημοσίου συμφέροντος στην Ελλάδα και θέτουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την απόστολή της ΕΥΠ, την εγγύτητά της με το γραφείο του πρωθυπουργού και το κράτος δικαίου στην Ελλάδα.
Κατ' επέκταση, πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό η Ελλάδα να λάβει άμεσα μέτρα για την καλύτερη ρύθμιση της τεχνολογίας spyware, ώστε να μην γίνεται κατάχρησή της στο μέλλον. Όπως είδαμε τον περασμένο χρόνο, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην ΕΕ, χρησιμοποίησαν αυτού του είδους το λογισμικό κατασκοπείας για να κατασκοπεύσουν τους δημοσιογράφους, προκαλώντας σοβαρές απειλές για το απόρρητο των πηγών και την ασφάλεια των δημοσιογράφων. Ως εκ τούτου, καλούμε την κυβέρνηση να επιβεβαιώσει ή να αρνηθεί ξεκάθαρα εάν οι δικές της υπηρεσίες επιβολής του νόμου ή οι υπηρεσίες πληροφοριών έχουν αποκτήσει το Predator ή άλλα ιδιωτικά αναπτυγμένα προϊόντα spyware, τώρα ή στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένου του spyware Pegasus που πωλείται από την ισραηλινή εταιρεία NSO Group.

Η μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με το εμπόριο αυτών των τεχνολογιών εντός της ΕΕ είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της κλίμακας της βιομηχανίας παρακολουθήσεων προς μίσθωση και για την παροχή λογοδοσίας όταν υπάρχουν παραβιάσεις. Υπό το πρίσμα αυτών των ισχυρισμών σε σχέση με την ελληνική εταιρία Intellexa, οι εθνικές αρχές πρέπει επίσης να διασφαλίσουν την πλήρη συμμόρφωση με τον νέο Κανονισμό Διπλής Χρήσης Recast της ΕΕ, ο οποίος επιδιώκει να αποτρέψει τη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προκύπτει από την ψηφιακή παρακολούθηση με τη θέσπιση ελέγχων στις εξαγωγές τεχνολογίας επιτήρησης από εταιρείες της ΕΕ, μεταξύ άλλων παρέχοντας διαφάνεια σχετικά με τις άδειες εξαγωγής και πλήρεις αξιολογήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χώρες-στόχους για εξαγωγή.
Καθώς τα ερωτήματα σχετικά με την επιτήρηση αυξάνονται τόσο στην  Ελλάδα όσο  και στις Βρυξέλλες , οι οργανώσεις μας πιστεύουν ότι είναι σημαντικό να προστεθεί μεγαλύτερη σαφήνεια σε αυτήν την υπόθεση. Αναμένουμε την απάντησή σας.
Υπογράφεται από τις οργανώσεις:
    • Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων (CPJ)
    • Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ελευθερία του Τύπου και των Μέσων Ενημέρωσης (ECPMF)
    • Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (EFJ)
    • Free Press Unlimited (FPU)
    • Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI)
    • Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF)
    • OBC Transeuropa (OBCT)