Του Σωτήρη Σιδέρη



Το σχέδιο προγραμματικών θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, που διανύει την αναγκαία περίοδο ζύμωσης έως ότου πάρει την τελική του μορφή, επιβεβαιώνει την ιδεολογική  επίδραση που έχει δεχθεί κατά την διαδικασία διεύρυνσης . Η σύμφυση με την μετριοπαθή σοσιαλδημοκρατία είναι εμφανής. Αλλά άλλο τόσο εμφανής είναι η απόφαση , το κόμμα να διατηρήσει τα προοδευτικά του χαρακτηριστικά, με θέσεις υπέρ του κοινωνικού κράτους και του κράτους γενικότερα, την καταπολέμηση των ανισοτήτων και την εισαγωγή στην πολιτική ενός νέου  προγραμματικού βραχίονα, ώστε να συμβαδίσει με τις σύγχρονες ανάγκες, όπως η καταπολέμηση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και η τεχνολογική ανάπτυξη.

Στην πορεία τα θέματα αυτά θα εξειδικευθούν, καθώς σε μεγάλο ποσοστό είναι ακριβώς όπως το παρουσιάζει ο τίτλος, δηλαδή, σχέδιο προγραμματικών θέσεων, και όχι ακριβές πρόγραμμα.  Οι θέσεις αυτές δεν διακατέχονται από συγκρουσιακή λογική και υπό αυτή την οπτική, είναι δύσκολο να αναπτυχθεί η Ελλάδα, που είναι μπλοκαρισμένη από τα πολλαπλά επίπεδα διαπλοκής και παρασιτισμού. Πέραν αυτών στο παρόν σημείωμα  αξίζει μια ειδική αναφορά στο κεφάλαιο της εξωτερικής πολιτικής, στο οποίο φαίνεται ότι έχει δημιουργηθεί ένας κοινός τόπος που μάλλον δεν θα τροποποιηθεί επί της ουσίας στην συνέχεια. Είναι μια πολιτική ισορροπιών, που δεν απογοητεύουν, ούτε όμως ενθουσιάζουν.

Οι θέσεις για την εξωτερική πολιτική συνιστούν μια στρατηγική στροφή του ΣΥΡΙΖΑ και είναι εμφανώς επηρεασμένες από την εμπειρία που αποκτήθηκε κατά την τετραετή διακυβέρνηση της χώρας . Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σαφώς μια φιλοδυτική πολιτική δύναμη, δεν αμφισβητεί κανέναν δυτικό θεσμό, και η κριτική του, κυρίως στην ΕΕ κινείται σε λογικά πλαίσια, αν και θα μπορούσε να είναι πιο δυναμικός ο σκεπτικισμός του. Κατά συνέπεια , ο ΣΥΡΙΖΑ με τις θέσεις του επιδιώκει να γίνει αποδεκτός ως δύναμη συμπόρευσης  με όλους τους δυτικούς θεσμούς, αποσκοπώντας στην εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων εντός αυτού του πλαισίου. Ούτε κριτική ασκεί στις σχέσεις με τις ΗΠΑ, ούτε θέτει ζήτημα ακραίας εξάρτησης της χώρας από τους Αμερικανούς πράγμα που απαιτεί βελτίωση καθώς ο έλεγχος ακόμη και καθημερινών δραστηριοτήτων και αποφάσεων είναι ασφυκτικός.

Πολυδιάστατη ή πολυκεντρική πολιτική;

Ως προς  το κεντρικό σύνθημα που συνοδεύει τις θέσεις, ότι ασκεί πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική  δεν ισχύει. . Ακόμη και οι ΗΠΑ δυσκολεύονται να ασκήσουν  πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική καθώς η εσπευσμένη επιστροφή Μπάιντεν στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, δείχνει ότι χωρίς συμμάχους, ούτε οι υπερδυνάμεις είναι σε θέση να ασκήσουν αποτελεσματική πολιτική, πόσο μάλλον η προσβλητικά δεδομένη Ελλάδα.
Κατά συνέπεια, θα είχε μεγαλύτερη αξία η κριτική του ΣΥΡΙΖΑ προς ΗΠΑ, ΝΑΤΟ  , ΕΕ υπό την δική του οπτική . Ότι δηλαδή η θέση της Ελλάδας στον δυτικό κόσμο δεν είναι διαπραγματεύσιμη, είναι όμως διαπραγματεύσιμες οι πολιτικές και οι αποφάσεις που λαμβάνονται και όσο έμπρακτα η Ελλάδα στηρίζει π.χ. τις ΗΠΑ προσφέροντας βάσεις παντού στην Επικράτεια, άλλο τόσο έμπρακτη όφειλε να είναι η στήριξη των Αμερικανών. Θα μπορούσε ο κατάλογος του τι σημαίνει πολυδιάστατη πολιτική να είναι μακρύς.

Η διασάλευση της διεθνούς κατάστασης ασφάλειας προβληματίζει τον κόσμο και υπό αυτή την οπτική μια μελλοντική κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ή μια οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση, οφείλει να μετατρέψει τις δεδομένες εξαρτήσεις  της σε διαπραγματεύσιμα κεφάλαια. Δηλαδή να ακολουθεί μια πολυκεντρική εξωτερική πολιτική. Μπορεί για παράδειγμα ο ΣΥΡΙΖΑ να δηλώνει στο σχέδιο προγράμματος ότι είναι αντίθετος με την ακύρωση της ευρωπαικής προοπτικής της Τουρκίας , αλλά δεν δηλώνει τι αντιπροτείνει για να προωθηθούν οι ευρωτουρκικές σχέσεις και με ποιους όρους. Οι γενικές περιγραφές  σε κόκκινες γραμμές δεν ισχύουν και δεν στέλνουν κανένα μήνυμα όσο είναι αόριστες.
           

Νέα Βαλκάνια

 Η σχέση της Τουρκίας με την Δύση είναι πολυκεντρική. Άλλα ισχύουν στις οικονομικές σχέσεις , άλλα στην εξωτερική πολιτική και ασφάλεια, άλλα στον τομέα των ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Ελλάδα δεν μπορεί να σιωπά έναντι των ελλειμμάτων δημοκρατίας στην Τουρκία και να μην θέτει όρους. Από την στιγμή μάλιστα που γνωρίζει ότι η ΕΕ έχει αποκλίνοντα συμφέροντα με την Ελλάδα ως προς τις σχέσεις με την Άγκυρα και αυτό είναι ολοφάνερο εδώ και καιρό.  Η Ελλάδα λοιπόν μπορεί να είναι εντός του δυτικού συστήματος ασφάλειας της Δύσης, αλλά μπορεί να είναι στρατηγικός οικονομικός εταίρος της Κίνας όπως είναι η Γερμανία και άλλες χώρες  και όχι να της επιβάλλουν παντού πολιτικές.

Ως προς τα ειδικότερα ελληνοτουρκικά προβλήματα ο ΣΥΡΙΖΑ είναι θετικός. Αντιπολεμικές θέσεις, διαλόγου και εξομάλυνσης, δημιουργία ατμόσφαιρας συνεργασίας και επαναλαμβάνει τη θέση του Ποολιτικού Συμβουλίου για έναν έντιμο συμβιβασμό ως κεντρική πολιτική επιλογή. Μάλλον όμως ο έντιμος συμβιβασμός, με τον οποίο δεν μπορεί κανείς να διαφωνήσει πρέπει να αποτελέσει τμήμα μιας γενικότερης στρατηγικής  έναντι της Τουρκίας και όχι κεντρική πολιτική. Όμως τι σημαίνει έντιμος συμβιβασμός μεταξύ ενός επιτιθέμενου και ενός αμυνόμενου είναι ασαφής θέση όταν βρισκόμαστε σε περίοδο διαπραγμάτευσης. Βεβαίως ο ΣΥΡΙΖΑ διαφοροποιείται από το νεφέλωμα Μητσοτάκη και πάλι απουσιάζουν οι ισχυρές πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας και να επαναφέρουν τις διμερείς σχέσεις σε νέα πλαίσιο.

Όμως, όλα δείχνουν ότι τα κόμματα εξουσίας στην Ελλάδα αδυνατούν να απεγκλωβιστούν από την παθητική πολιτική που ακολουθείται εδώ και δεκαετίες, αν και πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε κάνει τη διαφορά με την συμφωνία των Πρεσπών και την κινητικότητα στον ευρωπαικό νότο και την Ανατολική Μεσόγειο. Στις θέσεις που συζητιούνται τώρα, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι διστακτικός να υιοθετήσει μια επιθετική διπλωματία.
Πνεύμα διαλόγου και συνεργασίας διατρέχει το κείμενο και όσον αφορά την βαλκανική πολιτική. Και εδώ οι θέσεις είναι συντηρητικές, δεν ανοίγουν νέους δρόμους σε μια περιοχή που φλέγεται από πλήθος προβλημάτων. Στα δυτικά βαλκάνια περισσότερη δουλειά για παράδειγμα μπορεί να κάνει ως κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ παρά ως κυβέρνηση. Γιατί οι ανισότητες, η φτώχεια, τρομερά προβλήματα διαφθοράς, λαικισμός, προβλήματα ανάπτυξης και δημοκρατίας οδηγούν σε οπισθοδρόμηση όλη την περιοχή και γίνεται εύκολη λεία σε κάθε είδους συμφέροντα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αναπτύξει τις σχέσεις του με τα προοδευτικά κόμματα στην περιοχή και να ετοιμάσει έτσι το πολιτικό έδαφος για άλλες πολιτικές καλής γετονίας και διμερούς συνεργασίας. Να προτείνει όμως και σε κυβερνητικό επίπεδο την επαναφορά των συνόδων κορυφής βαλκανικών χωρών, αλλά και υπουργικές συνόδους, ώστε να βελτιώσει την θετική επιρροή που μπορεί να ασκήσει στην περιοχή. Η πολιτική όμως έναντι της Αλβανίας, της ένωσης στην πράξη με το Κόσοβο δεν μπορεί να είναι ίδια με την πολιτική έναντι της Βόρειας Μακεδονίας που πρέπει να την υπερασπιστεί η Αθήνα απέναντι τον βουλγαρικό εθνικισμό. Οι γενικές αναφορές πρέπει να εξειδικευθούν , διαφορετικά είναι χωρίς νόημα το κεφάλαιο αυτό.

Το Οmegapress.gr θα παρακολουθήσει στενά τις διεργασίες στον ΣΥΡΙΖΑ και θα επανέρχεται με συχνά δημοσιεύματα