Του Σωτήρη Σιδέρη


Η επίκληση του Κέντρου από κόμματα και δημοσκόπους ως μια κρίσιμη εκλογική μάζα που μπορεί να επηρεάσει  καθοριστικά το εκλογικό αποτέλεσμα, υποτιμά κατά πολύ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ιδεολογικά, οικονομικά, ηθικά και κοινωνικά που εντοπίζονται στις αναλύσεις για το κριτήριο της ψήφου . Ενίοτε αυτή η συζήτηση είναι τόσο ρηχή που ελάχιστα απέχει από τον καιροσκοπισμό, πέραν του ότι παραπέμπει σε πολιτικό μνημόσυνο. Με αφορμή την επαναφορά της συζήτησης για το ποιο κόμμα θα κερδίσει τους ψηφοφόρους του Κέντρου, ενός αόρατου Κέντρου, είναι ευκαιρία να αναλυθεί το ζήτημα αυτό με κριτήριο την πολιτική και όχι την επιθυμία κομμάτων και παραγόντων του δημόσιου βίου. Αν και πολλές φορές ο δήθεν ανταγωνισμός για τους συγκεκριμένους ψηφοφόρους γίνεται μόνο και μόνο για να δικαιολογούν κωλοτούμπες, ιδεολογικές αποστασίες και προγραμματικές ανατροπές από τις διακηρύξεις και τις θέσεις των κομμάτων εξουσίας.

Στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, από το 1981 με την καταιγιστική άνοδο και εδραίωση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία , η Ένωση Κέντρου, κόμμα δυναμικό που εξέφραζε το πολιτικό και ιδεολογικό κέντρο δεν υφίσταται. Προδικτατορικά ήταν ένα ισχυρό ρεύμα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αναφέρονταν σε μια κοινωνική τάξη με σχετική  οικονομική ευρωστία. Ιδεολογικά, εξέφρασε την μετριοπάθεια  και τηρούσε αποστάσεις από τους πρωταγωνιστές του εμφυλίου πολέμου.   Είχε μια συντηρητική πτέρυγα  και μια ισχυρή προοδευτική που πρωταγωνίστησε στην σύγκρουση με το ξενοκίνητο παλάτι, το παρακράτος, ήταν βέβαια αντικομμουνιστικό, αλλά και αντδεξιό  , καθώς τότε η ΕΡΕ ενσωμάτωνε και φασίστες και παρακράτος . Είχε ισχυρές κοινωνικές αναφορές γιατί στήριξε την παιδεία και τις δημοκρατικές ελευθερίες .Σήμερα η αναφορά σε κεντρώους ψηφοφόρους , δεν μπορεί να είναι ίδια, όπως δεν είναι ίδια η αναφορά σε αριστερούς , σοσιαλδημοκράτες , ακόμη και δεξιούς, συντηρητικούς ψηφοφόρους, καθώς τα κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα έχουν αλλάζει, ενώ τα ιδεολογικά ρεύματα είναι σχεδόν αγνώριστα.
    

Το «κόμμα» των οργισμένων

Είναι μάλιστα ομολογημένο επίσης,  ότι μεσαία τάξη  που ως ένα βαθμό εκφράζονταν από το Κέντρο, τουλάχιστον μέχρι την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, δεν υφίσταται με τα δεδομένα της προηγούμενης  εικοσαετίας , καθώς  κυρίως από τα μνημόνια και μετά έχει σχεδόν συντριβεί.  Κατά συνέπεια μπορεί να συναντήσει κανείς περισσότερους οργισμένους πολίτες,  μισθωτούς και επιχειρηματίες που κάποτε ανήκαν στη μεσαία τάξη, παρά εργάτες.  Ο ισχυρός δικομματισμός  της μεταπολίτευσης κατέρρευσε και με τα μνημόνια επηρεάστηκε και η κοινωνική διαστρωμάτωση. Ποιο είναι λοιπόν το πολιτικό και εκλογικό νόημα αυτής της συζήτησης, περί Κέντρου που υποτίθεται είναι το μήλον της έριδος;
  Το μετριοπαθές πολιτικό κέντρο  διαχύθηκε στα νέα κόμματα ή αποστασιοποιήθηκε . Κομματική αναφορά δεν υπάρχει. Είναι σχόλια επιπέδου παράστασης κλόουν να ισχυρίζεται κανείς ότι η σημερινή ΝΔ μπορεί να εκφράζει πολιτικά, ιδεολογικά και οικονομικά οποιαδήποτε τάξη . Η σημερινή ΝΔ ικανοποιεί κατά κύριο λόγο ένστικτα του οικονομικού παρασιτισμού, το δικό της πελατειακό σύστημα και τους ολιγάρχες , ενώ το δόγμα Νόμος και Τάξη έχει εχθρούς σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, όπως και η πολιτική στην παιδεία και την υγεία.  

Επομένως είναι πιο εύστοχο να μιλήσει κάποιος για έναν νέο χώρο,  ένα «κόμμα» ,αυτό των οργισμένων  πολιτών , που δεν αποτελούν συμπαγή δύναμη με κομματική έκφραση, είναι παντού, παρά για Κέντρο.  Είναι μια δύναμη ατάκτων που κινείται από την ακροδεξιά μέχρι την ριζοσπαστική Αριστερά και ψηφίζει πιθανόν με βάση το ρεύμα , όποτε υπάρχει ρεύμα, ή δεν ψηφίζει ή πηγαίνει σε μικρά κόμμα , ενώ αν υπάρχει πόλωση, επιλέγει το μικρότερο κακό. Η επίκληση σήμερα του Κέντρου γίνεται μόνο και μόνο  σε μια προσπάθεια προσέλκυσης ψηφοφόρων χωρίς ταυτότητα. Οι οποίοι ετεροπροσδιορίζονται ως Κέντρο από τη ΝΔ που απλά ψαρεύει σε θολά νερά και κάποιους του ΣΥΡΙΖΑ που θέλουν να μιμούνται  την επικοινωνιακή τακτική της ΝΔ.
Έτσι λοιπόν η σχετική συζήτηση είναι μάλλον μηχανιστική  και ο όρος Κέντρο είναι μάλλον όρος της πολιτικής γεωγραφίας, αποσυνδεδεμένος πλήρως και από την μεσαία τάξη και από το ιστορικό πολιτικό κέντρο και από την μετριοπάθεια . Αλλά είναι και υποκρισία
  

 Με τις νέες  τάσεις ή με το μνημόσυνο του Κέντρου

Το Κέντρο όπως προαναφέρθηκε ήταν  μια εκλογική μάζα που  προσδιορίστηκε  στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Αλλά σήμερα,  η Δεξιά είναι ενωμένη με τμήμα της Ακροδεξιάς, ενώ η Αριστερά έχει κατακερματιστεί μεταξύ ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, μικρότερων σχημάτων,  είναι στο ΚΙΝΑΛ ή αδρανούν. Είναι επίσης  και τα υπολείμματα άλλων χώρων που ενσωματώθηκαν είτε στον ΣΥΡΙΖΑ , είτε στο ΚΙΝΑΛ.
Ιστορικά, όποιο κόμμα μπορούσε να προσελκύσει τους ιδεολογικά μετριοπαθείς , κέρδιζε την εξουσία. Σήμερα είναι εικονική πολιτική. Τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ οπότε και θα διαπιστωθεί  περίπου, ποιον κόσμο θέλει να εκφράσει . Τον κόσμο της εργασίας, εργάτες, μισθωτούς,  επαγγελματίες, υγιείς επιχειρηματίες, τον κόσμο των τεχνών και του πολιτισμού, τους αγρότες, δημοκρατικά ευαίσθητους και μια νέα ηθική ή θέλει να είναι συνέχεια της σημερινής κυβέρνησης χωρίς ανατροπές. Εκεί θα κριθεί το μέλλον του γιατί, σε τελική ανάλυση,  η συζήτηση περί Κέντρου είναι μια εικονική συζήτηση. Ούτε κυβέρνηση εκλέγει, ούτε ιδεολογικό ρεύμα μπορεί να γίνει, ούτε σφυγμό έχει.

Περισσότερη αξία και εκλογική σημασία έχει να μελετήσει κάποιος τον κόσμο που απέχει από την πολιτική, που δεν είναι μόνο κεντρώοι ή ελίτ , αλλά και μισθωτοί και εργάτες, να μελετήσει τις τάσεις στη νέα γενιά, να εντρυφήσει σε κοινωνικά ρεύματα δικαιωματιστών, γυναικών, καλλιτεχνών, οικολόγων και ριζοσπαστών , παρά να αναλώνεται σε μια ξεπερασμένη συζήτηση που είχε νόημα προδικτατορικά, έστω μέχρι το 1981, όχι όμως σήμερα. Και ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να κατανοήσει ότι τα Αριστερά κόμματα ιστορικά δεν κατέφευγαν στα τετριμμένα, δεν σύρονταν πίσω από αφηρημένες έννοιες , αλλά υιοθετούσαν κινήματα και ηγούνται δυναμικών τμημάτων της κοινωνίας. Έτσι έπαιρναν οξυγόνο και επηρέαζαν την πολιτική και κυριαρχούσαν ιδεολογικά. Προς την αντίθετη κατεύθυνση, είναι τα πολιτικά μνημόσυνα..