του Σωτήρη Σιδέρη


Η πρώτη απόπειρα της Τουρκίας να οδηγήσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στο όριο, μεταξύ πολέμου και διαπραγμάτευσης με τους δικούς της όρους απέτυχε. H Άγκυρα έγινε διστακτική , ο στόλος θα πηγαινοέρχεται .  Υποτιμούν όμως  την λογική της Τουρκίας όσοι περιμένουν την λήξη της NAVTEX  στις 2 Αυγούστου, για να βγάλουν συμπεράσματα και γιατί αυτές ανανεώνονται άμεσα και γιατί οι NAVTEX είναι τεχνικό ζήτημα και όχι στρατηγικό. Άρα  η Τουρκία ελίσσεται και δεν αναδιπλώνεται , κάτι που οφείλεται σε συγκεκριμένους παράγοντες οι οποίοι είχαν καταστήσει μειονεκτική τη διεθνή θέση της  Άγκυρας και μετρήσιμες τις συνέπειες εις βάρος της.  Η θέση της Ελλάδας θα ήταν πιο ισχυρή , αν η κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός, είχαν καταλήξει σε έναν ελληνικό οδικό χάρτη .

Η δυναμική του συστήματος Ερντογάν είναι τέτοια που δεν πρόκειται να αναχαιτιστεί, αν δεν επιχειρήσει την τελική διευθέτηση σύμφωνα με το σχέδιο, συνυπολογίζοντας φυσικά  και το κόστος. Η δήλωση Ερντογάν «βγείτε στο πεδίο ή αρχίστε διαπραγματεύσεις» δείχνει εκνευρισμό.
Ένας συνδυασμός γεγονότων οδήγησε την Άγκυρα να επανέλθει σε φάση αναμονής. Πρώτος η κινητοποίηση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Για μια ακόμη φορά η Τουρκία κατάλαβε ότι η Ελλάδα δεν είναι ούτε Συρία, ούτε  Λιβύη. Δεύτερος. Η διεθνής διπλωματική αντίδραση, κυρίως της Γαλλίας,  που συνέπεσε με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και μεγέθυνε την κριτική προς την Άγκυρα . Τρίτος , ο μεσολαβητικός ρόλος της Γερμανίας.  Η   Μέρκελ διαμηνύει στην Τουρκία, ότι ένα πολεμικό επεισόδιο με την Ελλάδα, θα γίνει η ταφόπλακα των σχεδίων για μια θετική ατζέντα που περιλαμβάνει την αναθεωρημένη Τελωνειακή Ένωση, ουσιαστικά την Ειδική Σχέση με την ΕΕ, καθώς πολλές ευρωπαικές κυβερνήσεις βλέπουν ήδη αρνητικά την συμπεριφορά της Τουρκίας. Τέταρτος, αλλά μετρήσιμος  λόγος ήταν το ισχυρό μήνυμα κύκλων των ΗΠΑ, όχι του Τραμπ, ότι δεν θα επιτρέψει σύγκρουση. Μέρα με την ημέρα όμως όλα αυτά θα επανακαθορίζονται , η ρευστότητα είναι δεδομένη, γι αυτό και η κυβέρνηση οφείλει να ξεκαθαρίσει τι θέλει.

Ο οδικός χάρτης

Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται να καθίσει στο τραπέζι χωρίς προκαθορισμένη ατζέντα και αυτό είναι και ενδοκυβερνητικό πρόβλημα, καθώς η μισή ΝΔ αρνείται καν τον διάλογο. Η Ελλάδα θέλει να αποφύγει την μονομερή έγερση ζητημάτων όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, γκρίζες ζώνες κλπ και το  πρόβλημα είναι ακριβώς αυτό και όχι τόσο το ποσοστό επήρειας του Καστελλόριζου, για το οποίο υπάρχουν πολλοί τρόποι να συμφωνηθεί. Αν συμφωνηθεί ένα πλαίσιο οριοθετήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο θα είναι θετικό, αλλά μισή δουλειά. Γιατί μετά η Άγκυρα θα στραφεί πιο επιθετικά στο Αιγαίο, οπότε η λύση πρέπει να είναι συνολική.
Απλά η Τουρκία με την απειλή βίας επιχειρεί να επιβάλλει αυτή το ποσοστό του Καστελλόριζου και με τις έρευνες επιδιώκει να θέσει εκείνη το πλαίσιο των οριοθετήσεων.  Είναι η δεύτερη φορά που η Τουρκία αποτυγχάνει , μετά τον Οκτώβριο του 2018 όταν η φρεγάτα Νικηφόρος Φωκάς έκοψε τα καλώδια του «Μπαρμπαρός».
           

Μετά την συνάντηση του Βερολίνου λογικά θα έπρεπε να εκπονηθεί ένας οδικός χάρτης σχετικά με την έναρξη και την πορεία των συνομιλιών, αλλά η τουρκική βουλιμία για επίδειξη δύναμης  και πρόκληση τετελεσμένων οδήγησε σε τέλμα. Στο Βερολίνο είχε συμφωνηθεί η επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών  με πρώτη φάση τα ΜΟΕ που θα οδηγούσαν σε πιο συγκεκριμένη διαπραγμάτευση για τις οριοθετήσεις  σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Είναι προφανές ότι αν δεν μπορεί να υπάρξει λύση στο πλαίσιο του διαλόγου η επόμενη επιλογή διαιτησία ή προσφυγή στη Χάγη. Υπό αυτή την οπτική μοιάζει πιθανή και πιο βολική για την Ελλάδα μια νέα συμφωνία τύπου Ελσίνκι, δηλαδή ένας οδικός χάρτης που θα καταλήξει είτε σε λύση με διαπραγμάτευση , διαιτησία ή Χάγη και με αντάλλαγμα στην συνέχεια την Ειδική Σχέση Τουρκίας –ΕΕ. Υπό την προυπόθεση φυσικά ότι η κυβέρνηση θα δεχθεί τώρα ότι απέρριψε και μάλιστα με καλύτερους όρους το 1999.
             

Ο εφιάλτης των δυτικών

Κέντρα εξουσίας στις ΗΠΑ όπως το πεντάγωνο ή το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατανοούν ότι μια σύγκρουση Ελλάδας Τουρκίας θα οδηγήσει τους Αμερικανούς σε πλήρη αποδυνάμωση και την απόσυρσή τους πλέον πέραν του Ατλαντικού, καθώς και η Ευρώπη θα φαντάζει μακριά. Το ΝΑΤΟ θα διαλυθεί, όλο το δόγμα ασφάλειας του δυτικού κόσμου θα εξαερωθεί και οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες. Η Γερμανία δεν είναι σε θέση να υποκαταστήσει τις ΗΠΑ, είναι μεγάλη για την Ευρώπη, αλλά μικρή για τον κόσμο,  και έτσι η Ρωσία θα κυριαρχήσει και θα καταστεί ο ρυθμιστής ασφάλειας και διπλωματίας στην πιο κρίσιμη  γεωπολιτικά περιοχή . Αυτό προκαλεί πανικό στις ΗΠΑ.  Όλα αυτά προφανώς και τα γνωρίζουν καλύτερα οι αναλυτές τους , γι αυτό και τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας στη Δύση εμφανίζονται αρκετά ανήσυχα.

Η Ελλάδα προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της , χωρίς ακόμη η κυβέρνηση να είναι σε θέση να εμφανίσει τον ελληνικό οδικό χάρτη. Έτσι ακόμη και η άποψη για έκτακτο Ευρωπαικό Συμβούλιο μοιάζει με κραυγή για βοήθεια αλλά χωρίς καθαρές θέσεις μπορεί να γίνει μπούμερανγκ . Γιατί όσα δεν λέει η κυβέρνηση στον ελληνικό λαό θα αναγκαστεί να τα πει σε μία έκτακτη σύνοδο κορυφής, γιατί η ΕΕ ακόμη και αν θελήσει να παρέμβει στο πλευρό της Ελλάδας θα πρέπει να ξέρει τι ακριβώς θα στηρίξει και με ποιο τρόπο. Δηλαδή έναν οδικό χάρτη που η κυβέρνηση δεν διαθέτει.
Η Τουρκία είναι μεθοδική , έχει σχέδιο και θα κάνει τα πάντα για να κερδίσει. Θέλει να αλλάξει την ιστορία. Αυτό μπορεί να το πετύχει ή να την καταστρέψει. Προφανώς και η Άγκυρα φοβάται την Ελλάδα, όπως και η Ελλάδα την Τουρκία. Το έντονο παραλήρημα των τελευταίων ημερών  από πλευράς Τούρκων αξιωματούχων, καταδεικνύει ότι ναι μεν νοιώθει αυτοπεποίθηση, αλλά όχι βεβαιότητα . Και η Τουρκία δεν κινήθηκε ποτέ αν δεν ήταν σίγουρη ότι θα νικήσει και κυρίως αν δεν έπαιρνε την άδεια των ισχυρών.  Και αυτό πρέπει να εκμεταλλευθεί άμεσα η Ελλάδα.