του Σωτήρη Σιδέρη

 Η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αυξήθηκε από την ενέργεια του Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί.  Στην Ελλάδα παρατηρήθηκε μια έξαρση λεκτικής επιθετικότητας  κατά της Άγκυρας με την εκκλησιαστική και πολιτική ακροδεξιά να παίρνει τα ηνία,  επιχειρώντας να συμπαρασύρει  την κυβέρνηση  προς μια λάθος κατεύθυνση.  Ο θρησκευτικός πόλεμος εξυπηρετεί τα σχέδια του Ερντογάν, όχι της Ελλάδας. Σημειωτέον ότι η κυβέρνηση δεν συνέχισε την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ εντός της ΕΕ, για κυρώσεις  κατά της  Άγκυρας με επίκεντρο την επιθετική πολιτική στην κυπριακή ΑΟΖ και τις απειλές κατά της Ελλάδας.  Τώρα τις επαναφέρει αλλά σε πνεύμα ασάφειας καθώς εμπλέκεται και η Αγία Σοφία και το μπλοκ Σαμαρά.

Η ροπή προς έναν θρησκευτικό πόλεμο θα είναι τεράστιο λάθος, αντίθετα ο διπλωματικός χειρισμός επιβάλλεται και μπορεί να είναι πολύ επώδυνος για την Άγκυρα.
Η απόφαση του Ερντογάν  ήταν  μια μεγάλη ιδέα του ιδίου , που  δίνει ένα άλλο νόημα στην πολιτική του ιστορία καθώς παντρεύει  την ιδεολογική και πολιτική του κυριαρχία με το θρησκευτικό του δόγμα. Ταυτόχρονα όμως, το Ισλάμ ως  εχθρικό δόγμα,  επανέρχεται στην ημερήσια διάταξη πολλών στην Δύση, όπου επίσης θα παρατηρηθεί η συγχώνευση της ευρωπαικής και χριστιανικής ακροδεξιάς , με την αντιτουρκική έκφανσή της.
Μια επιδέξια διπλωματία μπορεί να δημιουργήσει δυσεπίλυτα προβλήματα στην Τουρκία. Αντίθετα η λογική των αντιποίνων  είναι αδιέξοδη, θα συσπειρώσει το σύστημα Ερντογάν και κατά της Ελλάδας . Η κυβέρνηση έχασε τον πρώτο γύρο ήδη στο εσωτερικό της χώρας, καθώς εκκλησιαστικοί παράγοντες και η ακροδεξιά, όπως αναμένονταν , έκαναν το πρώτο  βήμα για να σύρουν την κυβέρνηση σε μια  αδιέξοδη αντιπαράθεση πάνω στο θρησκευτικό πεδίο..
Ο Μητροπολίτης Πειραιά  απαίτησε να κλείσει η Ελλάδα τα προξενεία της στην Σμύρνη  και την Αδριανούπολη  για να αναγκαστεί η Τουρκία,  όπως είπε, να κλείσει τα δικά της προξενεία στην Κομοτηνή και τη Ρόδο. Μόνο που δεν είναι δουλειά του κάθε Μητροπολίτη πως θα λειτουργούν οι διεθνείς σχέσεις της χώρας.  Αν όμως  θέλει αντίποινα ο Μητροπολίτης ας ζητήσει να κλείσουν Εκκλησίες ανά την Τουρκία και όχι διπλωματικές αποστολές.
 Ο Αντώνης Σαμαράς μόνο σε ιερό πόλεμο  δεν κάλεσε τη Δύση. «Στους 20 αιώνες ύπαρξης του Χριστιανισμού, η Αγία Σοφία είναι για περισσότερο από 1000 χρόνια ο πιο εμβληματικός και μεγαλειώδης Χριστιανικός ναός. Σήμερα μετατρέπεται ξανά σε τζαμί! Και οι παγκόσμιες αντιδράσεις, χλιαρές! Η Ευρώπη κοιμάται. Η Δύση αυτοκτονεί. Όποιοι δεν υπερασπίζονται την ταυτότητα και τον πολιτισμό τους, αφανίζονται..»  δήλωσε
Ο Μάκης Βορίδης  έκανε την δεύτερη πρόταση, ακριβώς όπως αρμόζει στον ακροδεξιό φανατισμό του.   Σε αντίποινα για την Αγία Σοφία,  λέει ο Βορίδης, η Ελλάδα να μετατρέψει σε μουσείο γενοκτονίας των Ποντίων το μουσείο του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη.  Δηλαδή και τι θα γίνει αν εισακουστεί, ποιο θα είναι το αποτέλεσμα ; κανένα απολύτως, πέραν του ότι θα γίνεις ίδιος με τον Ερντογάν. 
Η κυβέρνηση δεν είχε και πάλι στοιχειώδη αντανακλαστικά για να ελέγξει το κλίμα που δημιουργήθηκε, αν και πολλοί πιστεύουν ότι την βολεύει  αυτό το κλίμα.   Και αυτό  παρά το γεγονός ότι το θέμα της Αγίας Σοφίας συζητήθηκε κατά την πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία Μητσοτάκη –Ερντογάν με τον Τούρκο πρόεδρο , σύμφωνα με πληροφορίες να απαντά όσα λέει και δημόσια. Ο Τούρκος πρόεδρος βολεύεται από έναν θρησκευτικό πόλεμο γιατί ο ίδιος θα τεθεί επικεφαλής, αντίθετα φοβάται την διπλωματία. Εκεί είναι που πρέπει να δράσει η Ελλάδα.

Οι παρενέργειες

Με την κίνησή του ο Τούρκος πρόεδρος ενίσχυσε τα επιχειρήματα όσων θέλουν την Άγκυρα εκτός ΕΕ και όσων ανησυχούν για την περιφερειακή πολιτική του Ερντογάν , που γίνεται όλο και πιο επιθετική.  Μια επικίνδυνη εξέλιξη θα είναι να εμπλακεί η υπόθεση της Αγίας Σοφίας στην διπλωματική και πολιτική ατζέντα με τρόπο μονοσήμαντο , κάτι που είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει πολλές παρενέργειες. Η ελληνική κυβέρνηση σαφώς και μπορεί να πιέσει την Τουρκία όσον αφορά το εν λόγω θέμα, αλλά αυτή η πολιτική πρέπει να είναι αυτοτελής και να μην εμπλακεί  με το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.  Δηλαδή να ανοίξει πολλά και διαφορετικά διπλωματικά μέτωπα με την Τουρκία.
Επειδή όμως υπάρχουν πολλές φωνές εντός της κυβέρνησης που δεν θέλουν διάλογο και διαπραγμάτευση για την επίλυση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων,  είναι πιθανό  ο πρωθυπουργός  να προτάξει την Αγία Σοφία ως δικαιολογία,  για την όξυνση του κλίματος και μέσω αυτού να αρνηθεί τον διάλογο, είτε επειδή  αδυνατεί να διαπραγματευθεί,  είτε γιατί θέλει να ικανοποιήσει την ακροδεξιά του πτέρυγα. Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα μπορεί πλέον με μεγαλύτερη ευχέρεια να θέσει ζήτημα δημοκρατίας στην Τουρκία, ζητήματα ελευθεριών και να επαναπροσδιορίσει την πολιτική της στο πλαίσιο των συνομιλιών για την Τελωνειακή Ένωση. Εκεί θα είναι πολύ ευάλωτη η Τουρκία.
Δεν πρέπει να καλλιεργηθούν αυταπάτες στην Αθήνα ως προς τις αντιδράσεις της Δύσης που ναι μεν έχει μια ευκαιρία να απωθήσει την Τουρκία από τα χριστιανοδημοκρατικά και ακροδεξιά σαλόνια της,  αλλά για τους λάθους λόγους.  Μια θρησκόληπτη  και δογματική Τουρκία θα είναι  πιο επικίνδυνη  και πιο αποσταθεροποιητική. Γιατί μπορεί και στην Ευρώπη κάποιες κυβερνήσεις να θέλουν να ικανοποιήσουν το  εκλογικό ακροατήριό τους , αλλά τα προβλήματα με την Τουρκία είναι πρωτίστως πολιτικά. . Κυρίως  όμως δεν σημαίνει ότι ως προς την Ανατολική Μεσόγειο δεν θα πιέσουν την Αθήνα να διαπραγματευθεί με την Άγκυρα. Αυτό ζήτησε η κυβέρνηση από τη γερμανική προεδρία , αυτό πιθανόν να συμβεί τους επόμενους μήνες. Σχεδόν καθημερινά, υπουργοί και κυβερνητικοί αξιωματούχοι δηλώνουν ξεκάθαρα ότι δεν θέλουν διάλογο με την Τουρκία με το πρόσχημα της τουρκικής επιθετικότητας. Μα αν δεν ήταν  επιθετική η Τουρκία δεν θα υπήρχε και ανάγκη συνομιλιών.
Ο Ερντογάν πιστεύει ότι οι Ευρωπαίοι θα φωνάξουν και στο τέλος θα προσαρμοστούν στις αποφάσεις του. Μάλλον κάνει λάθος.  Η απόφαση αυτή, όπως και πολλές ακόμη, μορφοποιούν ένα ιδιότυπο μέτωπο στην Δύση που εμπεριέχει εκρηκτικές ουσίες, από γεωπολιτικές ανησυχίες, ανταγωνισμούς και φιλοδοξίες, μεταναστευτικό,  μέχρι θρησκευτικό φανατισμό  . Η Ελλάδα αντί να αποφύγει τον διάλογο, πρέπει τώρα να τον επιδιώξει με περισσότερη δύναμη, να αξιοποιήσει το διεθνές κλίμα  υπέρ της και να μην κάνει το λάθος να παρασυρθεί σε  λάθος αρένα.