του Σπύρου Σουρμελίδη

Η εποχή των παγετώνων τελείωσε, το στοίχημα όμως για τη νέα «σπορά» είναι μεγάλο και είναι ακόμα δυσκολότερο. Αυτό που έμεινε από την χρεοκοπία και την υποχρεωτική προσαρμογή (Μνημόνια), είναι ένα πολύ φτωχότερο και με μικρότερες δυνατότητες κράτος, μια ασθενέστερη οικονομία, μια φτωχότερη και προβληματισμένη κοινωνία.
Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, είναι η πρώτη που πέτυχε να βγάλει τη χώρα από την πτωχευτική περίοδο, με κόστος μεν, αλλά αποτελεσματικά. Κατάφερε να αναδιαρθρώσει χρέος 100 δις ευρώ (όχι τα δικά μας λεφτά αλλά των δανειστών) ώστε το χρέος να καταστεί εξυπηρετίσημο -διαχειρίσημο (βιώσιμο).
Η κυβέρνηση καλείται να αξιοποιήσει την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ, ώστε να τρέξει γρήγορα προς αυτό που γενικώς λέμε, ανάπτυξη. Καλείται πρωτίστως να δώσει προσανατολισμό στην βαθιά πληγωμένη και αποπροσανατολισμένη κοινωνία.

Ήταν η Γερμανία και πάλι που έβαλε εμπόδια και η οποία ζητούσε ελάχιστες αλλαγές. Οι τελικές αποφάσεις όμως είναι πολύ καλύτερες. Αναδιαρθρώνονται 100 δις ευρώ τα οποία η Ελλάδα θα έπρεπε να αποπληρώσει από το 2023 έως το 2043, η αποπληρωμή θα ξεκινήσει από το 2033, ενώ η ετήσια επιβάρυνση για τους κρατικούς προϋπολογισμούς μειώνεται σε μέσα επίπεδα κατά περίπου 1,3 δισ. το χρόνο. Η συνεδρίαση έγινε και πάλι θρίλερ  καθώς η Γερμανία  προέβαλε αντίσταση μέχρι την τελευταία στιγμή σε «γενναίες» παραχωρήσεις προς την Ελλάδα.
«Η ατζέντα αλλάζει και το πολιτικό σύστημα πρέπει να αλλάξει, μπορούμε να πάμε σε μια περίοδο με πολύ πιο εποικοδομητικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις» δήλωσε ο Ευκλείδης  Τσακαλώτος μετά το eurogroup  της 21ης Ιουνίου, του οποίου οι αποφάσεις οριστικοποίησαν και το τέλος της εποχής των Μνημονίων.

Η συμφωνία

Η τελική συμφωνία για την έξοδο από την εποχή των Μνημονίων περιλαμβάνει:
10 χρόνια περίοδο χάριτος και 10 χρόνια επιμήκυνση πληρωμών για τα δάνεια EFSF που πάνε από το 2023 στο 2033.
Παίρνουμε δόση 15 δισ. και φτιάχνουμε «μαξιλάρι» 18 δισ., συνολικά δε μαξιλάρι 24 δις ευρώ. 
Παίρνουμε ANFAS επιστροφή 1,2 δισ. τον χρόνο από 2019-2022
Άρα κάθε χρόνο έως το 2022 γλιτώνουμε 4 δις ευρώ και από το 2022 έως το 2032 2,8 δις ευρώ κατ  έτος.
Αναλυτικότερα: μείον 2.3 δισ. από αναβολή πληρωμών, μείον 0,5 δισ. από μη πληρωμή τόκων, μείον  1,2 από ΑΝΦΑΣ και έχουμε  καλύτερα επιτόκια για μέρος των ομολόγων που διακατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το  Δ.Ν.Τ.
Γλιτώνουμε 4 δισ. τον χρόνο ως το 2022 και από το 2022 εώς 2032, 2, 8 δισ. τον χρόνο.

Το ΔΝΤ και η παρακολούθηση

Η συμφωνία δεν είναι ένα «κούρεμα» χρέους όπως ζητούσε το ΔΝΤ, κατά την πάγια πρακτική στις πτωχευτικές διαδικασίες. Είναι Η Γερμανία που δεν θέλει να εγκαταλείψει το Πρώτο Μνημόνιο (2010) το οποίο δεν προέβλεψε κανένα κούρεμα.
Όμως η διαδικασία ελάφρυνσης δεν τελείωσε υπάρχει ακόμα ένα στάδιο το οποίο θα εξεταστεί αργότερα όπως και η κα Λαγκάρντ άφησε να εννοηθεί.
Το ΔΝΤ παραμένει ως τεχνικός σύμβουλος στην παρακολούθηση, εξυπηρετώντας τις πολιτικές ανάγκες της κας Μέρκελ, η οποία λέει τους Γερμανούς ότι έχει τον απόλυτο έλεγχο ώστε οι Γερμανοί φορολογούμενοι να πάρουν τα λεφτά τους.
Η περίφημο εποπτεία δεν έχει καμία σχέση με τις μνημονιακές αξιολογήσεις, είναι παρακολούθηση της τήρησης των συμφωνηθέντων , είναι συμβουλευτική και όχι διαδικασία επιβολής μέτρων, όπως είπε χαρακτηριστικά και ο Μοσκοβισί.
Τα συμφωνηθέντα βεβαίως θα πρέπει να τηρηθούν. Η ελληνική οικονομία πρέπει να έχει πλεονάσματα 3,5% έως το 2022 και 2,2% στην συνέχεια, ώστε να πληρώνει τους δανειστές της.
Οι μεταρρυθμίσεις είναι αναγκαίες και δεν θα είναι πλέον πτωχευτικές. Ακόμα και μέσω του Υπερταμείου το ελληνικό κράτος έχει την δυνατότητα επιλογών ώστε η περιουσία του να αξιοποιηθεί και όχι να ξεπουληθεί.
Γι αυτό και το στοίχημα μετά το τέλος των πάγων, είναι μεγάλο. Η πολιτική που θα επιλέξουν οι κυβερνήσεις που έρχονται μπορεί να δημιουργήσουν πράγματι μια νέα χώρα ή να την κρατήσουν φτωχό συγγενή των δανειστών. 

Η  ανακοίνωση του Eurogroup

«Η Ελλάδα βγαίνει από το πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας με μια ισχυρότερη οικονομία που στηρίζεται στις δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν» αναφέρει η δήλωση, επισημαίνοντας πως «είναι σημαντικό να συνεχιστούν αυτές οι μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αποτελούν τη βάση για μια βιώσιμη πορεία ανάπτυξης με υψηλότερη απασχόληση και δημιουργία θέσεων εργασίας». Στο πλαίσιο αυτό, το Eurogroup χαιρετίζει και την ολοκλήρωση της στρατηγικής ανάπτυξης της Ελλάδας, η οποία «στοχεύει στην ενίσχυση της μακροπρόθεσμης αναπτυξιακής προοπτικής της Ελλάδας και στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος».
Σε ό,τι αφορά τους στόχους πρωτογενούς πλεονάσματος για το μέλλον, το Eurogroup χαιρετίζει τη δέσμευση της Ελλάδας να διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και τη μετέπειτα ευθυγράμμισή της με τους κανόνες της ΕΕ. «Η ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνει ότι αυτό συνεπάγεται ένα πρωτογενές πλεόνασμα κατά μέσο όρο 2,2% του ΑΕΠ κατά την περίοδο από το 2023 έως το 2060» σημειώνει η ανακοίνωση.
Σε ό,τι αφορά την έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους το Eurogroup υπενθυμίζει ότι «οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας θα πρέπει να παραμείνουν κάτω από το 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και κάτω από το 20% του ΑΕΠ στη συνέχεια, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι το χρέος μειώνεται σταθερά».

Ως μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους η δήλωση του Eurogroup παραθέτει:
-την κατάργηση από το 2018 του step-up επιτοκίου που σχετίζεται με τα δάνεια του δεύτερου ελληνικού προγράμματος.
-τη χρήση από τον ESM των κερδών των κεντρικών τραπεζών (SMPs, ANFAs) από τα ελληνικά ομόλογα του 2014 και τη σταδιακή επιστροφή τους στην Ελλάδα. Τα εν λόγω κεφάλαια θα μεταφέρονται στην Ελλάδα ισόποσα, σε εξαμηνιαία βάση (Δεκέμβριο και Ιούνιο), αρχής γενομένης από το 2018 μέχρι τον Ιούνιο του 2022 μέσω ξεχωριστού λογαριασμού του ESM και θα χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών ή για τη χρηματοδότηση άλλων συμφωνηθέντων επενδύσεων.
-την παράταση της περιόδου χάριτος για τα δάνεια του EFSF κατά 10 χρόνια και την επιμήκυνση της μέσης διάρκειας λήξης κατά 10 χρόνια.
Επίσης, σημειώνεται ότι «βάσει της ανάλυσης της βιωσιμότητας του χρέους από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, το Eurogroup θα επανεξετάσει στο τέλος της περιόδου χάριτος, το 2032 εάν χρειάζονται πρόσθετα μέτρα χρέους», ενώ γίνεται αναφορά στη συμφωνία του Μαΐου του 2016 για ένα «μηχανισμό, ο οποίος θα ενεργοποιείται στην περίπτωση πολύ δυσμενέστερου απρόοπτου μακροοικονομικού σεναρίου». Αυτός ο μηχανισμός, θα περιέχει μέτρα όπως την «περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους με ανώτατο όριο και παρατάσεις των πληρωμών τόκων του δανείου του EFSF», στο βαθμό που είναι αναγκαία για τη βιωσιμότητα του χρέους.
Σε ό,τι αφορά τη μεταμνημονιακή εποπτεία, το Eurogroup επισημαίνει ότι τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους «πρέπει να περιέχουν κίνητρα που θα διασφαλίζουν ισχυρή και συνεχή εφαρμογή από την Ελλάδα των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος». Αναφέρεται επίσης στη σύνδεση συγκεκριμένων δεσμεύσεων πολιτικής με την επιστροφή των SMPS και ANFAs, καθώς και την κατάργηση του επιτοκίου step up, χαιρετίζοντας παράλληλα «την πρόθεση της Επιτροπής να ενεργοποιήσει τη διαδικασία ενισχυμένης εποπτείας τις επόμενες εβδομάδες και επίσης την υποστήριξη αυτής της προσέγγισης από τις ελληνικές αρχές».
Εξάλλου, στην ανακοίνωση του Eurogroup γίνεται αναφορά στις εν εξελίξει νομικές διαδικασίες κατά των εμπειρογνωμόνων του ΤΑΙΠΕΔ και κατά του πρώην προέδρου και άλλων στελεχών της ΕΛΣΤΑΤ, καλώντας τους θεσμούς να παρακολουθούν την πορεία τους στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής επιτήρησης.
Αναφορικά με την τελευταία δόση που θα λάβει η Ελλάδα, το Eurogroup σημειώνει:
«Με την ολοκλήρωση των εθνικών διαδικασιών, τα όργανα διοίκησης του ESM αναμένεται να εγκρίνουν την εκταμίευση της πέμπτης και της τελευταίας δόσης του προγράμματος του ESM ύψους 15 δισ. ευρώ. Από το συνολικό αυτό ποσό, 5,5 δισ. ευρώ θα διατεθούν σε ξεχωριστό λογαριασμό και θα χρησιμοποιηθούν για την εξυπηρέτηση του χρέους, ενώ τα 9,5 δισ. ευρώ θα διατεθούν σε ειδικό λογαριασμό για τη δημιουργία ταμειακού αποθέματος, που θα χρησιμοποιηθεί για την εξυπηρέτηση του χρέους σε περίπτωση ανάγκης». Η χρήση των εν λόγω κεφαλαίων θα γίνεται μετά από συμφωνία με τους θεσμούς, ενώ σημειώνεται ότι «συνολικά, η Ελλάδα βγαίνει από το πρόγραμμα με ένα σημαντικό ταμειακό απόθεμα ύψους 24,1 δισ. ευρώ, το οποίο θα καλύψει τις δανειακές ανάγκες της κυβέρνησης για περίπου 22 μήνες μετά το τέλος του προγράμματος».

Τέλος, σχετικά με το ΔΝΤ, η δήλωση του Eurogroup αναφέρει ότι «η διοίκηση του ΔΝΤ εξέφρασε την ικανοποίησή της για την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος ESM και για την περαιτέρω εξειδίκευση των μέτρων για το χρέος που δόθηκε σήμερα από τα κράτη μέλη».
Συνεχίζοντας, επισημαίνεται ότι παρόλο που «δεν είναι πλέον δυνατή η ενεργοποίηση» του δικού του προγράμματος, το ΔΝΤ επιβεβαίωσε «τη συνεχιζόμενη συμμετοχή του στην Ελλάδα στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής εποπτείας, παράλληλα με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα».