Του Σπύρου Σουρμελίδη

Και το όνομα αυτής «Novomakedonija». Είναι το πιθανότερο από τα προτεινόμενα ονόματα στο οποίο μπορούν να καταλήξουν οι δύο κυβερνήσεις της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ, ο Αλέξης Τσίπρας και ο Ζόραν Ζάεφ οι οποίοι θα συναντηθούν την Τετάρτη στο Νταβός της Ελβετίας.
Υπάρχει ελπίδα ότι θα βγει “λευκός καπνός”  από την συνάντηση των δύο πρωθυπουργών. Αν αυτό συμβεί θα είναι για πρώτη φορά μετά από 27 χρόνια που η  επίλυση της διαφοράς θα είναι ορατό και ρεαλιστικό ενδεχόμενο.
Ολ αυτά  την ώρα που οι μεγάλοι κίνδυνοι για την Ελλάδα (και την ασφάλεια στην περιοχή) είναι η τουρκική προκλητικότητα και ο αυξανόμενος αλβανικός εθνικισμός. Οι παρεμβάσεις στα Βαλκάνια είναι ξανά έντονες και υπάρχει κίνδυνος για νέα αλλαγή συνόρων. Η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι παρατηρητής, όπως ηταν το 1989- 91 όταν διαλύθηκε η Γιουγκοσλαβία. 

Το όνομα της ΠΓΔΜ από μόνο του δεν εξασφαλίζει  την συμφωνία και δεν περικλείει και την ουσία του προβλήματος. Διαφαίνεται πλέον ότι ο Ζόραν Ζάεφ είναι αυτός που επιθυμεί έντονα να συμφωνήσει με την Ελλάδα, για να διασώσει τη χώρα του από ένα νέο τσουνάμι αλλαγών και εντάσεων  στα Βαλκάνια.
Η λύση που διαφαίνεται θα περιέχει τα εξής στοιχεία:
1.Το όνομα θα είναι σύνθετη ονομασία που θα περιέχει και τον όρο Μακεδονία, αλλά σε μία λέξη. Είναι πολύ πιθανό το «Novomakedonija» αν και στο τραπέζι είναι και τα Severna Makedonija(Βόρεια Μακεδονία) και Gorna Makedonija (Ανω Μακεδονία). Δεν πρέπει κανείς να αποκλείει και ένα από τα δύο παραπάνω ονόματα.
2. Η σύνθετη ονομασία θα είναι για όλες τις χρήσεις (erga omnes) και  για τον ΟΗΕ και τους άλλους διεθνείς οργανισμούς (ΝΑΤΟ-ΕΕ κα) αλλά και για τις διμερείς σχέσεις της χώρας με άλλες χώρες.
3. Η λύση θα αποτυπωθεί και στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ.
4. Θα απαλειφθούν (τροποποιηθούν ή επεξηγηθούν)  όλα  τα αλυτρωτικά   άρθρα του Συντάγματος των Σκοπίων.
5. Θα δοθούν διαβεβαιώσεις για το απαραβίαστο των συνόρων
6. Θα υπάρξουν αλλαγές και στα σχολικά βιβλία.
7. Μέσω της συμφωνίας δεν πρόκειται να δοθούν διαβεβαιώσεις  για μακεδονικό έθνος, μακεδονική γλώσσα, μακεδονικό πολιτισμό κλπ. Η Ελλάδα άλλωστε δεν δέχθηκε ολ αυτά τα χρόνια να συμπεριληφθεί στην συμφωνία οποιαδήποτε τέτοια άμεση ή έμμεση διαβεβαίωση. 
Μια τέτοια συμφωνία είναι δύσκολο να περάσει στην ΠΓΔΜ και στην Βουλή και μέσω του Δημοψηφίσματος που όπως όλα δείχνουν  θα διεξάγει η ΠΓΔΜ. Υπάρχει μάλιστα και δήλωση του σημερινού υπουργού Εξωτερικών Νίκολα Δημητρόφ για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος το οποίο θα εγκρίνει την συμφωνία.
Είναι λιγότερο δύσκολο να περάσει από την ελληνική Βουλή, κυρίως γιατί οι αντιπολιτευόμενες δυνάμεις προσπαθούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην κυβέρνηση.

Οι διπλωματικές κινήσεις – Κρίσιμοι οι επόμενοι δύο μήνες

Η επίσημη έναρξη των διπλωματικών κινήσεων ξεκίνησε με την συνάντηση στην Νέα Υόρκη του διαμεσολαβητή του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς με τους εκπροσώπους των δύο χωρών Αδαμάντιο  Βασιλάκη και Βάσκο Ναουμόφσκι. Σύμφωνα με τις πληροφορίες και από τα Σκόπια,  ο Νίμιτς υπέβαλε  τις προτάσεις του που βρίσκονται πολύ κοντά στο πλαίσιο  που θέλει η Ελλάδα. Σύνθετη ονομασία για όλες τις χρήσεις με αλλαγές στο Σύνταγμα, εγκατάλειψη αλυτρωτικών συμβόλων, διαβεβαιώσεις για ασφάλεια και ειρηνική συνύπαρξη, χωρίς παραδοχές για μακεδονικό έθνος. Οι προτάσεις (συμφωνα πάντα με τις σκοπιανές πηγές) ήταν Republika Nova Makedonija (Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας), Republika Severna Makedonija (Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας), Republika Gorna Makedonija (Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας), Republika Vardarska Makedonija (Δημοκρατία της Μακεδονίας του Βαρδάρη) και Republika Makedonija (Skopje) {Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σκόπια).
Ο Βάσκο Ναουμόφσκι αμέσως σχεδόν τις απέρριψε λέγοντας ότι απέχουν πολύ από μια έντιμη συμφωνία. Τις επόμενες ώρες τόσο ο πρωθυπουργός Ζάεφ όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Δημητρόφ , δήλωναν ότι ο κ Ναουμόφσκι δεν εκφράζει την θέση της κυβέρνησης. Ο κ. Ναουμόφσκι άλλωστε ήταν ο διαπραγματευτής που είχε ορίσει ο πρώην πρωθυπουργός Ν. Γκρουέφσκι και δεν αποκλείεται να αντικατασταθεί.
Πριν από την συνάντηση της Νέας Υόρκης είχε προηγηθεί η συνάντηση του Νίκου Κοτζιά με τον Νίκολα Δημητρόφ στην Θεσσαλονίκη.
Την ίδια στιγμή βρέθηκε στα Σκόπια και ο ΓΓ του ΝΑΤΟ  Γένς Στόλτεμπεργκ , ο οποίος ξεκαθάρισε στην ηγεσία των Σκοπίων ότι δεν υπάρχει κανένα ενδεχόμενο ένταξης στο ΝΑΤΟ αν δεν προηγηθεί συμφωνία με την Ελλάδα.
Οι προτάσεις του Νίμιτς εξετάστηκαν και από τους  Τσίπρα και Κοτζιά  σε συνδυασμό και με τα όσα έχουν συζητηθεί με τον Δημητρόφ.  Δεν αποκλείεται  στην συνάντηση του Νταβός  να γίνουν αναλυτικές διαπραγματεύσεις και να προκύψουν και αλλαγές από αυτά που παρουσίασε ο Νίμιτς στην Ν. Υόρκη. 
Οι δύο κυβερνήσεις – αν το Νταβός εξελιχθεί σε μια εποικοδομητική συνάντηση- θα προωθήσουν  την συμφωνία όσο το δυνατόν γρηγορότερα στο εσωτερικό,  για να ξεκινήσουν οι διαβουλεύσεις μεταξύ κομμάτων και θεσμικών παραγόντων. ΟΙ επόμενοι δύο μήνες είναι το κρίσιμο διάστημα για όλα αυτά.

Γιατί υπάρχουν ελπίδες για συμφωνία

Ο Ζόραν Ζάεφ είναι ο πρώτος πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, που αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο τον οποίο διατρέχει η χώρα του και συγχρόνως ότι η σωτηρία τους βρίσκεται στην συμμαχία με την Ελλάδα. Και για να υπάρξει  αυτή η ουσιαστική συμμαχία, πρέπει να ξεπεραστεί  η διαφορά για το όνομα. Αυτή η ουσιαστική διαπίστωση θα συζητηθεί στο Νταβός στην συνάντηση   Τσίπρα- Ζάεφ. Για τον Ζάεφ  δεν είναι εύκολο να πείσει τους συμπατριώτες του να αποδεχθούν την συμφωνία με την Ελλάδα. Όμως όλα δείχνουν ότι πρόκειται για ζήτημα επιβίωσης της ΠΓΔΜ, την ώρα που στο γειτονικό Κόσοβο το καζάνι των εθνικισμών βράζει και οι Αλβανοί ονειρεύονται τη Μεγάλη Αλβανία.
Στα Σκόπια από το 2008 και μετά υπάρχει απόλυτη άρνηση να δουν το πρόβλημα τους, παρά το γεγονός  ότι δεν πέτυχαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, ούτε και στην ΕΕ, λόγω της άρνησης της Ελλάδας να αποδεχθεί την  ένταξη  της ΠΓΔΜ με την προσωρινή ονομασία, να επαναλάβει δηλαδή το λάθος του 1992 για την ένταξη της ΠΓΔΜ στον ΟΗΕ.  Όμως η οικονομική κρίση και κυρίως οι εθνικιστικές τάσεις των Αλβανών έχουν φέρει τα Σκόπια σε οριακό σημείο επιβίωσης. Η κυβέρνηση Γκρουέφσκι στράφηκε προς την Ρωσία, και την Τουρκία αφού η Ευρώπη και η Αμερική δεν μπορούσαν να του εξασφαλίσουν βιωσιμότητα.
Η τουρκική επιρροή είναι όμως διπλή. Από τη μια παρέχει βοήθεια και υποσχέσεις στους σλάβους συγχρόνως όμως παρέχει ακόμα μεγαλύτερη βοήθεια στους Αλβανούς που απειλούν μα απόσχιση για να ενταχθούν στην Μεγάλη Αλβανία.

Η παρέμβαση της Τουρκίας στα Βαλκάνια

Την ώρα που βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαβουλεύσεις για το όνομα, ο Ερντογάν ξεκίνησε ένα καινούργιο πόλεμο, εναντίον των Κούρδων της Συρίας. Εξοπλισμένοι οι Κούρδοι από τους αμερικανούς, είναι έτοιμοι να δημιουργήσουν το δικό τους κρατίδιο, εντός τη Συρίας (στο πρότυπο των κούρδων του Ιράκ).  Και αυτό το Κουρδιστάν βρίσκεται στα σύνορα με την Τουρκία, συνορεύει με τις περιοχές των Κούρδων της Τουρκίας. Ο Ερντογάν δείχνει αποφασισμένος να συγκρουστεί με τους αμερικανούς, λόγω των κούρδων. Το τουρκικό πυροβολικό βομβάρδισε την Παρασκευή το Αφρίν της Συρίας , σε αυτό το οποίο η Άγκυρα χαρακτήρισε ως έναρξη της στρατιωτικής της επιχείρησης εναντίον της ελεγχόμενης από τους Κούρδους αντάρτες περιοχής.  Ο βομβαρδισμός έλαβε χώρα μετά από ημέρες απειλών από τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι θα συνέτριβε τις κουρδικές πολιτοφυλακές YPG στο Αφρίν, σε αντίδραση σε αυτό που η Τουρκία θεωρεί ως αύξηση της κουρδικής ισχύος στη βόρεια Συρία. «Η επιχείρηση έχει de facto αρχίσει με διασυνοριακούς βομβαρδισμούς» είπε ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Νουρετίν Τσανικλί, προσθέτοντας ότι δεν έχουν εισέλθει στο Αφρίν στρατιωτικές δυνάμεις. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει πάντως προειδοποιήσει την Τουρκία να μην το κάνει, σε αντίθεση με την Μόσχα που αποσύρει  τις δυνάμεις της από την συγκεκριμένη περιοχή.
Ο Ερντογάν που βρίσκεται πλέον σε πλήρη ρήξη με τις ΗΠΑ  όπως και με την Ευρώπη, έχει ήδη δημιουργήσει εστίες επιρροής στα Βαλκάνια σε μια προσπάθεια να μεταφέρει την αντιπαράθεση του σε ευρωπαϊκό έδαφος. Ενισχύει τους Αλβανούς στα Σκόπια στο Κόσοβο και την κυβέρνηση των Τιράνων. Δεν θέλει να λυθεί το σκοπιανό, καλοβλέπει την σύγκρουση Αλβανών-Σέρβων, στηρίζει και την  Μεγάλη Αλβανία αλλά και την απόλυτη διάλυση των μικρών βαλκανικών κρατών.

Μέρος αυτής της στρατηγικής της Άγκυρας είναι και οι πολεμικοί τόνοι εναντίον της Ελλάδας, η πρόκληση επεισοδίων στα Ιμια κλπ. Η Αγκυρα απειλεί την Ευρώπη όχι στενά την Ελλάδα, όμως  πάνω στο όριο είμαστε εμείς.
Αρνητική στο ενδεχόμενο επίλυσης του σκοπιανού είναι πλέον και η Μόσχα, λόγω της αντιπαλότητας που έχει με τις ΗΠΑ αλλά και με τους ευρωπαίους. Η συνεργασία  Ρωσίας -Τουρκίας φαίνεται να διευρύνεται, κάτι που κάνει ακόμα πιο επεμβατικούς στα Βαλκάνια και τους αμερικανούς και τους γερμανο-αυστριακούς.
Ολ αυτά γέννησαν νέους κινδύνους. Η ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να παρακολουθεί αμέτοχη και άβουλη, παρακολουθώντας τους ανταγωνισμούς μεγάλων ή περιφερειακών δυνάμεων. Τρέχει να προλάβει να διασφαλίσει τουλάχιστον την δημιουργία συνθηκών ασφάλειας όπου μπορεί στα βόρεια σύνορα της.

Η Αλβανία

Την ώρα που όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στα Σκόπια, οι κίνδυνοι πηγάζουν από τον αλβανικό εθνικισμό. Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε έντονες διαπραγματεύσεις γιατί στην ΕΕ εξετάζεται και η αίτηση της Αλβανίας να προχωρήσει σε ενταξιακή πορεία. Όμως υπάρχει η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία, της οποίας τα δικαιώματα καταπατώνται, υπάρχουν ανοικτά  θέματα με την Αλβανία  για τον ορισμό των θαλάσσιων ζωνών. Η Ελλάδα δεν μπορεί να δώσει την συγκατάθεση της αν δεν υπάρξουν  προϋποθέσεις και  προαπαιτούμενα για την Αλβανική κυβέρνηση.

Αυτό όμως που είναι το πλέον ανησυχητικό είναι ο αλβανικός μεγαλοϊδεατισμός που εμφανίζεται στο Κόσοβο, αλλά και στο Τέτοβο (Σκόπια) όπως και με το θέμα των Τσάμηδων.
οι κινήσεις αυτές προκαλούν εκνευρισμό στους Σέρβους και τους Κοσόβου αλλά και στο Βελιγράδι.

Η Ελλάδα έχει πολλούς λόγους να τρέχει  για να προλάβει τα χειρότερα και πάντως να είναι μέρος των λύσεων και όχι απλά θεατής.
Η ενδεχόμενη συμφωνία με τα Σκόπια θα δημιουργήσει αυτό που ήταν η αρχική επιδίωξη. Ένα φίλιο προς την Ελλάδα κράτος , το οποίο θα έχει ανάγκη πρωτίστως την Ελλάδα για την δική του ασφάλεια.