του Σωτήρη Σιδέρη

Εδώ και περίπου 15 ημέρες υπηρεσιακοί παράγοντες των υπουργείων εξωτερικών Ελλάδας –Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου , καθώς και συνεργάτες των ηγετών ετοιμάζουν την «Διακήρυξη του Καίρου» για το Σάββατο 9 Νοεμβρίου,  που θα θέσει τις βάσεις για την συνεργασία των τριών χωρών σε μακροχρόνια βάση.
Είναι προφανές ότι από το περιεχόμενο της Διακήρυξης θα επηρεαστεί σημαντικά η συμπεριφορά της Τουρκίας στην νοτιοανατολική Μεσόγειο καθώς , πιθανότατα θα θεωρήσει ότι η Αθήνα, η Λευκωσία και το Κάιρο συγκροτούν έναν  άξονα εις βάρος των δικών της συμφερόντων.

Όμως, η Τουρκία είναι αυτή που υπονομεύει τα όποια συμφέροντα έχει στην περιοχή καθώς με την επιθετική και αλαζονική της συμπεριφορά προκαλεί  αντιδράσεις  .  Η Διακήρυξη θα είναι η αρχή μιάς πορείας και όχι φυσικά το τέρμα της
Η Τουρκία του Ερντογάν έχει διαρρήξει τις σχέσεις της με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Συρία και με συνεχείς επιθετικές ενέργειες απειλεί κράτη και ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Ο Ερντογάν στήριξε τον Μόρσι στην Αίγυπτο με στόχο την δημιουργία ενός μεγάλου  ισλαμικού μετώπου  σε όλη την ευρύτερη Μέση Ανατολή υπό την τουρκική καθοδήγηση. Η αποτυχία αυτού του σχεδίου σε  συνδυασμό με την στάση της στην Κύπρο προκάλεσε σημαντικές αντιδράσεις στο Ισραήλ, την Ελλάδα και την Κύπρο που δεν είναι δυνατό να δεχθούν τοντουρκικό νεοοθωμανικό δόγμα. Πολλές χώρες της ΕΕ και οι ΗΠΑ, ευνοούν την τριμερή συνεργασία Ελλάδας –Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου. Και οι τρείς χώρες έχουν σχέσεις διαλόγου και συνεργασίας στον έναν ή τον άλλο βαθμό με το Ισραήλ και το Ιράν. Αν υπάρχει ένα σχέδιο των ΗΠΑ ή των Ευρωπαίων για μια νέα τάξη πραγμάτων στην περιοχή σε αυτές τις συνεργασίες θα στηριχθεί. Ο μυστικός διάλογος των ΗΠΑ με το Ιράν, η μεταξύ τους συνεργασία για την αντιμετώπιση των Τζιχαντιστών και το γεγονός ότι πλέον η Ουάσιγκτον αναγνωρίζει και μάλλον αποδέχεται τον στρατηγικό ρόλο της Τεχεράνης, σηματοδοτούν μια νέα περίοδο για την ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Η Τουρκία με την απίστευτη έπαρση που διακρίνει το δίδυμο Ερντογάν –Νταβούτογλου  θεωρεί ότι τίποτα δεν μπορεί να συμβεί στην περιοχή χωρίς την ηγετική θέση της Τουρκίας. Να όμως που μπορεί να γίνουν πολλά και αν η Τουρκία δεν το καταλάβει θα βρεθεί εκτεθειμένη σε νέους και πολλούς κινδύνους. Γιατί όλα δείχνουν ότι πολλές χώρες του κόσμου, είναι πλέον πολύ θετικές υπέρ των Κούρδων. Οι οποίοι Κούρδοι στο τέλος αυτών των πολέμων θα είναι οι ευνοημένοι με την δημιουργία του δικού τους  κράτους. Αυτό είναι φανερό. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι ποια θα είναι τα σύνορα αυτού του κράτους.
Επανερχόμενοι  στην συνεργασία Ελλάδας –Κυπριακής Δημοκρατίας –Αιγύπτου, είναι φανερό ότι οι τρείς χώρες έχουν προβλήματα με την Τουρκία . Αυτό είναι το πρώτο στοιχείο που της ενώνει. Αυτό όμως που υπερβαίνει το στοιχείο αυτό, είναι το γεγονός ότι η διασάλευση των ισορροπιών στην περιοχή δημιουργεί νέα δεδομένα που απαιτούν συνεργασίες και προστασία των παλιών ισορροπιών  που προσέδιδαν σταθερότητα .
Η Τουρκία μέχρι τώρα δεν θέλει να συμμετάσχει σε τέτοιου είδους διεργασίες θεωρώντας τον εαυτό της αρκετά ισχυρό ώστε να τα βγάλει πέρα μόνη της. Όχι μόνο να κερδίσει από την κρίση, αλλά και να ηγηθεί μιάς νέας τάξης πραγμάτων στην περιοχή, όπως η ίδια την αντιλαμβάνεται. Ένα νέο χαλιφάτο υπό την δική της ηγεσία, τον Ερντογάν μιάς και ο ίδιος με τον Νταβούτογλου έχουν εκπονήσει αυτό το δόγμα.
Ο δυτικός κόσμος τηρεί επαμφοτερίζουσα στάση. Εχει ανάγκη των υπηρεσιών της Τουρκίας σε έναν ιδιότυπο πόλεμο κατά των Τζιχαντιστών για την αντιμετώπιση των οποίων προς το παρόν δεν δείχνει ιδιαίτερη σπουδή, αν ήθελε η Δύση να τους εξοντώσει θα το είχε ήδη κάνει. Παράλληλα όμως, όλα δείχνουν ότι πολλές χώρες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ τηρούν σαφείς αποστάσεις από τον τουρκικό μεγλαοιδεατισμό. Είναι μια μεταβατική περίοδος για  την Τουρκία, γιατί αν αποτύχουν τα σχέδιά της, όπως όλα δείχνουν θα αναγκαστεί είτε να προσαρμοστεί με ταχύτητα στα νέα δεδομένα , είτε να απαιτήσει ειδική μεταχείριση  χρησιμοποιώντας  βία έναντι των Κούρδων, της Συρίας και αλλού, είτε απειλώντας για χρήση βίας.
Υπό αυτή την έννοια η ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας της Ελλάδας με την Αίγυπτο , το Ισραήλ και το Ιράν δεν είναι απλά χρήσιμες, είναι επιβεβλημένες. Η ενέργεια είναι ένα σημαντικό ζήτημα που κινητοποιεί τις χώρες της περιοχής, είναι όμως λάθος να πιστεύει κανείς ότι είναι το μόνο ζήτημα. Μπορεί μάλιστα στην πορεία να γίνει δευτερεύον καθώς ήδη η αλλαγή συνόρων οι πολεμικές αντιπαραθέσεις , οι αντιπαραθέσεις με θρησκευτικό υπόβαθρο ,  οι συγκρούσεις με την Δύση που θα κλιμακωθούν καθώς  οι δυτικές χώρες έχουν πάντα κυρίαρχο ρόλο δεν πρέπει να υποτιμηθούν. Όλα αυτά συνθέτουν ένα περίπλοκο παζλ που μόνο η στρατηγική συμμαχιών μεταξύ χωρών που θέλουν σταθερότητα και συνεργασία μπορεί να αποφέρει καρπούς.
Στην περίπτωση της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας –Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου καθοριστικό ρόλο έχει διαδραματίσει το Κάιρο που μετά την ανατροπή του Μόρσι και την κρίση με την Τουρκία αναζητούσε στηρίγματα στην περιοχή. Η γραφειοκρατία του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών όπως και η Λευκωσία εργάστηκαν συστηματικά για να δημιουργηθεί αυτή η τριμερής. Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς κατάλαβε πολύ αργά την σημασία των εξελίξεων και υπό την πίεση της τουρκικής παρουσίας στην κυπριακή ΑΟΖ  έκανε το αναγκαίο βήμα.
Η Τουρκία χάνει σε πολλαπλά επίπεδα. Το κλίμα διεθνώς δεν μοιάζει με το 1974 , όταν ο μισός πλανήτης συνωμότησε για την εισβολή σε ένα ουσιαστικά ανυπεράσπιστο νησί. Αρα δεν έχει την διεθνή στήριξη για να κάνει ένα βήμα μπροστά, που μπορεί να αποδειχθεί βήμα στο γκρεμό.
Η κρίση όμως είναι μπροστά μας και όχι πίσω μας. Η Τουρκία είναι πλέον εγκλωβισμένη στο δόγμα της και δύσκολα κατανοεί τις εξελίξεις πέρα από την Άγκυρα. Οι κίνδυνοι, υπό αυτή την έννοια είναι υπαρκτοί.
Αξίζει παράλληλα να διευκρινιστεί ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στην τριμερή ,  δεν αποτελεί έκφραση κάποιου συνολικού σχεδιασμού στην εξωτερική πολιτική. Η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε λάθος δρόμος όσον αφορά την κινητικότητά της στους διεθνείς οργανισμούς , την ΕΕ, το ΝΑΤΟ, τον ΟΗΕ και στις διμερείς σχέσεις με μεγάλες χώρες για την υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων. Είναι βέβαιο ότι η Τουρκία θα κινηθεί κάποια στιγμή και σε άλλο σημείο της Μεσογείου ή του Αιγαίου. Και εκεί θα είναι το κλειδί των εξελίξεων.