Του Άρη Χατζηγεωργίου
Βόμβα στο τείχος αδιαφάνειας που έχει χτίσει η κυβέρνηση γύρω από το ΤΑΙΠΕΔ, θέτει με απόφασή της η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ, αποκαλύπτουν οι Data Journalists .
Η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ έχει αναλάβει έως τώρα να εκτελέσει διαγωνισμούς ύψους 4 δισεκατομμυρίων ευρώ εκ μέρους πλήθος φορέων του Δημοσίου σε καθεστώς μυστικότητας και χωρίς να δίνει στοιχεία δημοσιότητας για τον τρόπο που προχωρά στις αναθέσεις.Όμως η ΕΑΔΗΣΥ δικαίωσε εταιρεία που προσέφυγε επειδή δεν της δίνονταν πληροφορίες για συγκεκριμένο διαγωνισμό στον οποίο συμμετείχε. Ο διαγωνισμός τελικά ακυρώθηκε καθώς το ΤΑΙΠΕΔ δεν δικαιώθηκε ούτε από το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών.

Το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) ιδρύθηκε στην εποχή των πρώτων μνημονίων με τον νόμο 3986 του 2011 και εξαρχής περιβλήθηκε με προνόμια μυστικότητας για τις διαδικασίες που θα ακολουθούσε. Ήταν όμως η κυβέρνηση Μητσοτάκη που αποφάσισε να το θωρακίσει περαιτέρω ώστε να προχωρά εκείνο αντί άλλων φορέων στις αναθέσεις, προστατευμένο απέναντι στις ενστάσεις όσων ενδιαφέρονται να αναλάβουν έργα αλλά αποκλείονται. Με σειρά από νόμους, όπως εκείνοι για τις συμβάσεις «στρατηγικού χαρακτήρα» (4782,4799, 4842 του 2021), άνοιξε εν μέσω πανδημίας τον δρόμο για επενδύσεις σε περιοχές Natura, επέτρεψε την επίβλεψη ιδιωτών στα δημόσια έργα και αύξησε τα όρια για τις απευθείας αναθέσεις. Ήταν, άλλωστε, η εποχή που είχαν προκύψει τα δισεκατομμύρια του Ταμείου Ανάκαμψης ενώ η κυβέρνηση δεχόταν σφοδρή κριτική για τις καταστρεπτικές δασικές πυρκαγιές στην Βόρεια Εύβοια, την Αττική και άλλες περιοχές της χώρας. Κάπως έτσι, αποφασίστηκε το ΤΑΙΠΕΔ να αναλάβει εκείνο την δημοπράτηση έργων «καθαρισμού των δασών» υπό την κωδική ονομασία Antinero.

Πρόκειται για έργα τα οποία κανονικά θα έπρεπε να μελετώνται και να εκτελούνται από την Δασική Υπηρεσία εάν αυτή δεν είχε αποψιλωθεί εντελώς από ειδικευμένο προσωπικό την τελευταία 25ετία αφού προηγουμένως της είχε αφαιρεθεί ακόμη και η αρμοδιότητα της δασοπυρόσβεσης. Στο επίσημο site του το ΤΑΙΠΕΔ διαφημίζει σε περίοπτη θέση τα συγκεκριμένα έργα. «ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗ ΣΕ ΧΡΟΝΟ ΡΕΚΟΡ» διαλαλεί το σχετικό διαφημιστικό βίντεο που δείχνει από ψηλά καταπράσινα δάση και ανθρώπους με τρακτέρ να τα καθαρίζουν. «20 συμβάσεις ύψους 39.500.000», εξηγεί ακριβώς δίπλα ενώ παρακάτω, όποιος προσπαθήσει, θα καταλάβει ότι αυτές αφορούν τον καθαρισμό 80.000 στρεμμάτων δάσους με αναθέσεις μεταξύ Απριλίου-Ιουνίου 2022. Προφανώς πουθενά δεν αναφέρεται ότι τα 80.000 στρέμματα είναι σταγόνα στον ωκεανό των δεκάδων εκατομμυρίων στρεμμάτων που έχουν αφεθεί επί χρόνια χωρίς διαχείριση και έρμαια της λαθροϋλοτομίας – ούτε και ότι στην τριετία 2021-2023 κάηκαν συνολικά 3 εκατομμύρια στρέμματα δάσους.

«ΤΑΧΥΤΗΤΑ-ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ»

 Το αστείο είναι ότι τρεις μήνες μετά από τον Ιούνιο του 2022 που δόθηκαν οι 20 συμβάσεις των 40 εκατομμυρίων ευρώ (δηλαδή καθαρισμός με 500 ευρώ ανά στρέμμα), προκηρύχθηκε και ο διαγωνισμός που ακυρώθηκε με τις αποφάσεις της ΕΑΔΗΣΥ και του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών. Τα αναλυτικά στοιχεία του ακυρωμένου διαγωνισμού περιλαμβάνονται στην απόφαση 1094/2023 της ΕΑΔΗΣΥ που παραθέτουν οι Data Journalists. Πρόκειται για απόφαση «ανωνυμοποιημένη», δηλαδή από το περιεχόμενό της έχουν αφαιρεθεί το όνομα του ΤΑΙΠΕΔ και τα ονόματα των φορέων που προσέφυγαν. Το κείμενο, όπως προβλέπεται σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι «βαριά» νομικό αλλά σε πολλά σημεία του ο αναγνώστης θα καταλάβει πολύ καλά τι έχει συμβεί.
Αναλυτικά:
 
    • >Ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε ως «ανοικτός και διεθνής», με συνολική αξία σχεδόν 7 εκατομμυρίων (6.981.256,83 ευρώ) χωρίς ΦΠΑ, στις 23/9/2022. Το «μαγείρεμα» ξεκινά ευθύς εξ αρχής. Το αντικείμενο υποδιαιρείται σε επτά ομάδες και κάθε ενδιαφερόμενος δικαιούται να διεκδικήσει μέχρι δύο από τις επτά ομάδες μελετών. Μήλον της έριδος γίνεται ένα τέτοιο ζεύγος ομάδων.
    • >Αντικείμενο της σύμβασης, όπως περιγράφεται στην απόφαση (σελ.18) είναι η κατάρτιση μελετών αντιπυρικής προστασίας στην Αττική, την Εύβοια και άλλες περιοχές. «Σκοπός ενός σύγχρονου σχεδίου αντιπυρικής προστασίας είναι η στοχευμένη ανάλυση του προβλήματος των δασικών πυρκαγιών σε μία συγκεκριμένη περιοχή και στη συνέχεια, ο σχεδιασμός των κατάλληλων ενεργειών, δράσεων και έργων που θα οδηγήσουν (άμεσα αλλά και μεσοπρόθεσμα) στην καλύτερη προστασία των δασικών εν γένει εκτάσεων, και κατά συνέπεια στη θωράκιση από τον κίνδυνο της πυρκαγιάς των οικισμών, των κτιριακών, βιομηχανικών και λοιπών εγκαταστάσεων και των αγροτικών εκμεταλλεύσεων που βρίσκονται εντός ή πλησίον αυτών».
    • >Ο Εντεταλμένος Σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ αποφασίζει στις 12/5/2023 να αναθέσει το έργο σε μια κοινοπραξία. Δύο μέρες μετά, (14/5) άλλη εταιρεία που συμμετείχε αλλά δεν επελέγη ζήτησε να λάβει γνώση «της αιτιολογίας της βαθμολόγησης των προσφορών και των στοιχείων της προσφοράς της αναδόχου». Το ΤΑΙΠΕΔ απορρίπτει το αίτημα με απόφαση στις 17/5/23. Η εταιρεία θα προσφύγει κατά και των δύο αποφάσεων του ΤΑΙΠΕΔ, τόσο της 12/5 όσο και της 17/5. Θα προσφύγει όμως και κατά τρίτης απόφασης με την οποία το ΤΑΙΠΕΔ απορρίπτει και πάλι (20/5) το δεύτερο αίτημα της προσφεύγουσας στο οποίο παρέθετε νομικές και κανονιστικές διατάξεις για να ζητήσει ενημέρωση.
    • >Ενδιαφέρουσα είναι η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιεί το ΤΑΙΠΕΔ για να μην δώσει τα στοιχεία. Στην πρώτη απάντηση επικαλείται τον ιδρυτικό νόμο του Ταμείου 3986/2011 και τον Κανονισμό Προμηθειών του που δεν προβλέπει «δημοσιοποίηση των Πρακτικών της Επιτροπής Αξιολόγησης και συνακόλουθα λεπτομερειών των επιμέρους κατατεθεισών προσφορών». Επικαλείται, επίσης την εμπιστευτικότητα των πληροφοριών και τονίζει ότι το ΤΑΙΠΕΔ «δεν υπάγεται στην κατηγορία των οργανισμών και επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και δεν εφαρμόζονται σε αυτό οι διατάξεις που διέπουν εταιρείες που ανήκουν άμεσα ή έμμεσα στο Δημόσιο». Αναφέρει επίσης ότι «Ο αμιγώς ιδιωτικός χαρακτήρας του ΤΑΙΠΕΔ επιβεβαιώνεται και από σχετική πάγια νομολογία του ΣτΕ». Στην δεύτερη απορριπτική απάντηση επαναλαμβάνει τα ίδια.
    • >Το 1ο Κλιμάκιο της ΕΑΔΗΣΥ που εξέτασε την προσφυγή, ξεκινά να κτίζει επιχειρηματολογία που θα καταλήξει στην ακύρωση της απόφασης ΤΑΙΠΕΔ με ημερομηνία 17/5/2023 με την οποία αρνείται να δώσει τα στοιχεία των προσφορών. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι το ΤΑΙΠΕΔ είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου «που λειτουργεί για την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος» και έχει μοναδικό του μέτοχο το Ελληνικό Δημόσιο. Αυτό, το καθιστά «οργανισμό δημοσίου δικαίου» κατά την έννοια του βασικού νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις, του 4412/2016. Δέχεται, επίσης, ότι ο διαγωνισμός «για την ανάθεση δημόσιας σύμβασης» αφορά «κρίσιμα δασικά οικοσυστήματα της χώρας». Για τον λόγο αυτό «διέπεται από τις διατάξεις της κοινοτικής οδηγίας 2014/24» και της οδηγίας 89/665 ενώ η ΕΑΔΗΣΥ επισημαίνει ότι το ίδιο το ΤΑΙΠΕΔ συνομολογεί διατυπώσεις δημοσιότητας στην πρόσκληση του διαγωνισμού.
    • >Το Κλιμάκιο της ΕΑΔΗΣΥ αναφέρει και άλλα ενδιαφέροντα. Ότι «η έννοια του οργανισμού δημοσίου δικαίου πρέπει να ερμηνεύεται βάσει του λειτουργικού κριτηρίου ανεξάρτητα από την τυπική μορφή που έχει υιοθετηθεί». Παραθέτει επίσης αυτούσια την αναφορά της Οδηγίας 2014/24 που ενσωματώθηκε στο Δίκαιο της Ελλάδας με τον νόμο 4412/2016 και αναφέρει: «Η ανάθεση δημόσιων συμβάσεων από τις αρχές των κρατών μελών ή εκ μέρους αυτών πρέπει να είναι σύμφωνη με τις αρχές της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και ιδίως με την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, την αρχή της ελευθερίας της εγκατάστασης και της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, καθώς και με τις αρχές που απορρέουν από αυτές, όπως είναι η αρχή της ίσης μεταχείρισης, η αρχή της αποφυγής διακρίσεων, η αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης, η αρχή της αναλογικότητας και η αρχή της διαφάνειας». Η ίδια οδηγία προβλέπει, όπως αναφέρεται, ισότιμη αντιμετώπιση των οικονομικών φορέων «με διαφανή και αναλογικό τρόπο», καθώς και ενημέρωση των υποψηφίων σχετικά με τα στοιχεία που οδήγησαν στην επιλογή του αναδόχου. Η ΕΑΔΗΣΥ επισημαίνει ιδιαιτέρως την «υποχρέωση αιτιολόγησης των αποφάσεων των αναθετουσών αρχών» και ότι η εκάστοτε αναθέτουσα αρχή δεν μπορεί να θεωρεί κάποιες πληροφορίες ½εμπιστευτικές», μόνο και μόνο επειδή αυτό το ισχυρίζεται απλά ένας οικονομικός φορέας.
    • >Στην προσφυγή της, η εταιρεία που έχασε επικαλείται (εκτός του νόμου 4412 και της Προκήρυξης του Διαγωνισμού), το άρθρο 20 του Συντάγματος και το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), υποστηρίζοντας ότι έπρεπε να της δοθεί ενημέρωση για τα στοιχεία της προσφοράς του αναδόχου. Η ΕΑΔΗΣΥ, για να καταλήξει στην απόφασή της, επικαλείται κυρίως την κοινοτική οδηγία 2014/24 αλλά και ότι στην πρόσκληση του διαγωνισμού δεν υπήρχε «ρητή πρόβλεψη» για τον χαρακτηρισμό στοιχείων του διαγωνισμού ως εμπιστευτικών. «Κατά συνέπεια, όπως βάσιμα ισχυρίζεται η προσφεύγουσα, η απόρριψη του αιτήματός της να της χορηγηθούν τα πρακτικά της Επιτροπής Αξιολόγησης και τα αιτηθέντα στοιχεία της προσφοράς της αναδόχου, στη βάση ότι τέτοια υποχρέωση δεν προβλέπεται από το κανονιστικό πλαίσιο του διαγωνισμού και ότι η αναθέτουσα αρχή δεν διαβιβάζει εμπιστευτικές πληροφορίες που της έχουν διαβιβάσει οι οικονομικοί φορείς, είναι μη νόμιμη και αντίθετη προς το κανονιστικό πλαίσιο του διαγωνισμού, όπως αυτό προεκτέθηκε», καταλήγει η ΕΑΔΗΣΥ.
    • >Η απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ εκδόθηκε στις 20/7/2023 και το ΤΑΙΠΕΔ έδειξε αμέσως την πρόθεσή του. Όχι μόνο δεν συμμορφώθηκε αλλά προσέφυγε αμέσως στο Διοικητικό Εφετείο Αθηνών ζητώντας ουσιαστικά, να εξαλείψει κάθε ρωγμή στο τείχος αδιαφάνειας που διαθέτει. Η αίτηση ακύρωσης του ΤΑΙΠΕΔ δικάστηκε τον Σεπτέμβριο και η απόφαση από το ΙΔ Τμήμα ελήφθη τον Νοέμβριο με διατακτικό: «Απορρίπτει ουσία». Έκτοτε, η τύχη του συγκεκριμένου διαγωνισμού αγνοείται αλλά η ανάθεση έχει, σύμφωνα με πληροφορίες, ακυρωθεί με σκοπό να ενταχθεί στο πλήθος των αναθέσεων που βγάζει στον αέρα το ΤΑΙΠΕΔ κάθε εβδομάδα.
Στον επίσημο ιστότοπό του, το ΤΑΙΠΕΔ αναφέρεται χωρίς πολλές λεπτομέρειες στους διαγωνισμούς που αναλαμβάνει να υλοποιήσει μέσω της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας. Αναφορές βρίσκουμε επίσης στις αποφάσεις που λαμβάνει η Κυβερνητική Επιτροπή Στρατηγικών Συμβάσεων, τα εμπλεκόμενα υπουργεία ή σε ορισμένες περιπτώσεις η Διαύγεια του ΤΑΙΠΕΔ με τις μόλις 308 αναρτήσεις από τον Ιούνιο του 2022.

Αναφέρεται, για παράδειγμα, και στο Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης χωρίς όμως να του εξασφαλίζει κάποια προβεβλημένη θέση. Πρόκειται για μια υπόθεση στην οποία οι Data Jourlanists αναφέρθηκαν αναλυτικά τον περασμένο Οκτώβριο (. Μία ακόμη θριαμβευτική εξαγγελία της κυβέρνησης Μητσοτάκη που ξεκίνησε με τυμπανοκρουσίες για «πρασίνισμα» της Ελλάδας με 700 εκατομμύρια ευρώ από τα οποία στην πορεία κόπηκαν τα 645 εκατομμύρια… Ο διαγωνισμός με τα 55 εκ. που περίσσεψαν ανατέθηκε, πού αλλού, στο ΤΑΙΠΕΔ το οποίο έχει ξεκινήσει τώρα τις διαδικασίες. Αναφέρονται επίσης άλλες δράσεις «αντιπυρικής προστασίας» (αντιπυρικές ζώνες, δασικό οδικό δίκτυο) που φθάνουν έως το έτος 2025 (Antinero III) στο ύψος των 200 εκατομμυρίων ευρώ. Σε πολλές περιπτώσεις, πρόκειται να ανατεθούν οι μελέτες μαζί με την υλοποίηση των έργων.

Σε ομιλία του τον περασμένο Νοέμβριο, στο Συνέδριο Green Deal 2023, ο Εντεταλμένος Σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ Παναγιώτης Σταμπουλίδης αναφέρθηκε στον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του Ταμείου «στην ταχεία απορρόφηση των πόρων Ταμείου Ανάκαμψης, στα σημαντικά projects που έχει προωθήσει ή έχει σε εξέλιξη, βάζοντας, παράλληλα, «στο τραπέζι» και θεσμικά ζητήματα για τα οποία «χτυπάει καμπανάκι», όπως οι προσφυγές των εταιρειών που μπορούν να μπλοκάρουν διαγωνισμούς, η γραφειοκρατία, η επιτάχυνση κινήσεων από τη Δημόσια διοίκηση και η είσοδος ιδιωτών σε επιτροπές».
Μίλησε τότε για ένα «καλάθι» αξίας 2,75 δισεκατομμυρίων ευρώ που αφορά σε 308 συνολικά διαγωνισμούς, εκ των οποίων οι 92 είναι σε φάση ωρίμανσης, 112 έχουν συμβασιοποιηθεί, 65 είναι υπό αξιολόγηση, 21 έχουν ολοκληρωθεί και 18 είναι δημοσιευμένοι. Εκτιμάται, όμως, ότι το καλάθι του κ. Σταμπουλίδη πλησιάζει ήδη στα 4 δισεκατομμύρια ευρώ καθώς προστίθενται συνεχώς νέα έργα.
Μερικά από τα πιο ενδεικτικά είναι:
    • Η ενεργειακή αναβάθμιση Μονάδων Πρωτοβάθμιας Υγείας, συνολικού προϋπολογισμού 173 εκατ. ευρώ, και οι ανακαινίσεις νοσοκομείων, ύψους 254 εκατ. ευρώ.
    • Η ενεργειακή αναβάθμιση και των Επαγγελματικών Σχολών Μαθητείας της ΔΥΠΑ (134 εκ).
    • Ο σχεδιασμός για τα λιμάνια Στυλίδας, Σούδας, Ζακύνθου και Σκιάθου
    • Η μετακίνηση της πρώην ΠΥΡΚΑΛ από τον Δήμο Δάφνης, στον Δήμο Μάνδρας, με στόχο τη δημιουργία του Κυβερνητικού Κέντρου «Ανδρέας Λεντάκης».
    • Η μετεγκατάσταση του σωφρονιστικού ιδρύματος των Φυλακών Κορυδαλλού στον Ασπρόπυργο με κόστος 617 εκατ. από εθνικούς πόρους.
    • Αντιδιαβρωτικά-Αντιπλημμυρικά Έργα (επέκταση του AntiNero II), προϋπολογισμού 86,43 εκατ. Ευρώ.
    • Η αναβάθμιση των εθνικών χερσαίων Συνοριακών Σημείων Διέλευσης, προϋπολογισμού 85 εκατ. ευρώ.
    • Το πρότζεκτ «Αθηναϊκή Ριβιέρα-Αστικός Περίπατος»που είχε εξαγγελθεί από τον Κυρ. Μητσοτάκη στις αρχές της πανδημίας. Στην περίληψη διακήρυξης για το τμήμα από τον δήμο Καλλιθέας έως τον δήμο Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, αναφέρεται ως προϋπολογισμός τα 23,7 εκατομμύρια ευρώ.
    • Η κατασκευή κτιρίου για το Πρωτοδικείο και την Εισαγγελία Αθηνών.
    • Προμήθειες τεχνολογικού εξοπλισμού για την καταπολέμηση του παραεμπορίου και την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας , 19 εκατ. ευρώ

Το μεγαλύτερο σε αξία πρότζεκτ, πάντως, είναι εκείνο που αφορά τον εκσυγχρονισμό της Πολιτικής Προστασίας. Πρόκειται για τα έργα του προγράμματος ΑΙΓΙΣ που στόχο έχουν τη «θωράκιση» της πολιτικής προστασίας από την κλιματική κρίση και τις άλλες φυσικές καταστροφές. Περιλαμβάνει κυρίως προμήθειες εναέριων και επίγειων πυροσβεστικών μέσων και άλλου είδους εξοπλισμού πολιτικής προστασίας που φθάνει σε ύψος το 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2025. Ο πλήρης τίτλος του έργου είναι «Οριζόντια Τεχνική Βοήθεια Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας για την υλοποίηση χρηματοδοτούμενων από το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας δράσεων του Προγράμματος «ΑΙΓΙΣ»

Με όλα τα παραπάνω δεδομένα, πόσο πιθανό είναι να αξιοποιηθεί η ακυρωτική απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ ώστε οι εταιρείες που συμμετέχουν σε διαγωνισμούς να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες και να μαθαίνουν γιατί τους χάνουν; Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει αρχικά να υπάρχουν εταιρείες που να ασκούν προσφυγές και να μην αρκούνται σε υποσχέσεις ότι θα πάρουν δουλειές από άλλα πρότζεκτ. Το είδος αυτό των επιχειρηματιών μάλλον σπανίζει καθώς «τα λεφτά είναι πολλά». Δεδομένο επίσης θεωρείται ότι κυβέρνηση και ΤΑΙΠΕΔ θα κάνουν ό,τι μπορούν για να μην αλλάξει το καθεστώς της αδιαφάνειας και σε αυτή την κατεύθυνση πρόκειται να αλλάξουν την μορφή των προκηρύξεων με αλλαγές στις διατυπώσεις, ώστε να μην ακυρώνονται από την ΕΑΔΗΣΥ.

***Αναδημοσίευση από Data Journalists