Σπύρος Σουρμελίδης 

Τεχνητή νοημοσύνη. Οι δύο λέξεις που ακούγονται όλο και πιο συχνά, οι οποίες συγχρόνως προκαλούν και διάφορα ερωτήματα και αγωνίες. Η σκέψη τρέχει γρήγορα στις συνέπειες της τεχνητής νοημοσύνης, που πλέον θα καθορίζει τον κόσμο μας. Θα “διοικεί” σε επίπεδο  λειτουργικό αλλά και στο επίπεδο των αποφάσεων; Το ερώτημα άμεσο: Θα είναι η τεχνητή νοημοσύνη η υπέρτατη εξουσία; θα καταργήσει  την ανθρώπινη δράση; Θα φτάσει σε σημείο εκτός απο το να σκέφτεται και να αισθάνεται, αρα να συμπεριφέρεται σαν άνθρωπος που λαμβάνει αποφάσεις; Θα καταργήσει τις δουλειές που κάνουν οι άνθρωποι;  Και αν αυτό συμβεί, τι ακριβώς θα συμβεί στην ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου και των κοινωνιών; Ποια θα είναι η νέα εξουσία;  
Πριν απ αυτό όμως υπάρχει  ένα  ρεαλιστικό  ερώτημα: Θα αλλάξει χέρια και μέσα επιβολής, η εξουσια; Μπορεί πλέον ενας εξαιρετικά μικρός αριθμός ανθρώπων που θα κατέχουν τα νέα μέσα παραγωγής, να εξουσιάζουν και να κρατάνε τα κλειδιά της ίδιας της ύπαρξης των κοινωνιών; 

Ο νέος πραγματικός κόσμος, αθροισμα του πραγματικού και εικονικού κόσμου μας,  (οπως περιγράψαμε στο Α μέρος του αρθρου) διαμορφώνει νέες συμπεριφορές, νέες αντιλήψεις, νέες ηθικές αξίες. Η αλλαγή, η μετάβαση στην νέα πραγματικότητα δεν γίνεται ανώδυνα, δεν γίνεται χωρίς κόστος για τη ζωή των ατόμων και των κοινωνιών. Βιώνουμε μια διαδικασία καταστροφής όλων όσων γνωρίζουμε, όλων όσων καταλαβαίνουμε. Ετσι δημιουργείται σταδιακά,  σε XRONO  παγκοσμιοποίησης και νέας τεχνολογίας, ο ΧΩΡΟΣ για τη νέα πραγματικότητα. 

Η τεχνολογία διαμορφώνει κοινωνία

Η νέα πραγματικότητα καθορίζεται γρηγορότερα απο κάθε άλλη φορά στην  ανθρώπινη ιστορία, απο την τεχνολογία της.  Αν σκεφτούμε ψύχραιμα, ανατρέχοντας στην Ιστορία, θα δούμε ότι η τεχνολογία κάθε εποχής καθόρισε και το είδος της κοινωνίας που υπήρχε. 
Η ανακάλυψη και χρήση της φωτιάς, βοήθησε το ανθρώπινο γένος να αναπτυχθεί. Τα πρωτόγονα όπλα  στήριξαν τις κοινωνίες των κυνηγών. Η ανακάλυψη του τροχού και του αρότρου, δημιούργησε αγροτικές κοινωνίες, που είχαν ανάγκη τον σταθερό τόπο. Η κοινωνία έγινε δουλοκτητική, για να εξασφαλίσει εργατική δύναμη, χέρια, ώστε να αναπτυχθεί η παραγωγή.  Η τεχνολογία των όπλων, δημιούργησε τις αυτοκρατορίες, απο τον Μέγα Αλέξανδρο τον Μακεδόνα, στους Ρωμαίους.
Η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, διαμόρφωσε την πορεία της ανθρώπινης κοινωνίας, με τις αντιθέσεις της, τις αντιπαλότητες αλλά και την συνεχή ανάπτυξη. Φτάσαμε στον καπιταλισμό με συνεχή πρόοδο στην τεχνολογία και στα μέσα παραγωγής. 
Είναι  ορατό, οτι κάθε εφεύρεση του ανθρώπου, κάθε νέα δυνατότητα, διαμορφώνει μια νέα κοινωνία ή σε κάθε περίπτωση επανακαθορίζει τον χαρακτήρα της κοινωνίας. Αυτό που σήμερα τρομάζει, συγκλονίζει, προβληματίσει, είναι η ταχύτητα των εξελίξεων και η παγκοσμιοποίηση. Οσα συμβαίνουν αφορούν τον πλανήτη συνολικά. 

Οι διαφορετικές  κοινωνίες δεν βιώνουν τις εξελίξεις με τον ίδιο τρόπο, δεν βρίσκονται όλοι ταυτόχρονα στο ίδιο σκαλοπάτι, δεν “παθαίνουν¨ολες οι κοινωνίες τα ίδια πράγματα ταυτόχρονα, ούτε βρίσκονται συγχρόνως στο ίδιο επόμενο στάδιο. Ομως οι καθοριστικοί παράγοντες είναι κοινοί για όλες τις κοινωνίες.

*Η νέα (ψηφιακή) τεχνολογία, έχει πρακτική εφαρμογή στην καθημερινότητα μέσω του κινητού τηλεφώνου και κάθε οθόνης. Επηρεάζει καθοριστικά τον τρόπο παραγωγής όλο και περισσότερων προϊόντων και υπηρεσιών. 

*Η μείωση των περιορισμών στην επικοινωνία και στην μετακίνηση,  ανθρώπων, προϊόντων και κεφαλαίων.

Αποτέλεσμα: Η αλληλεπίδραση  των κοινωνιών είναι γρηγορότερη, βαθύτερη και εντονότερη απο κάθε άλλη φορά στην ανθρώπινη ιστορία. 

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ: Η νέα δύναμη  

Διαμορφώθηκε όμως και ακόμα μία συνθήκη: Η υπερσυγκέντρωση του πλούτου στα χέρια λίγων ελάχιστων ανθρώπων. Ήταν αυτό το αποτέλεσμα της υπερ συγκέντρωσης της κορυφής των Μέσων Παραγωγής (της ψηφιακής νέας τεχνολογίας) στα χέρια λίγων ανθρώπων. 
Και μπορεί η δημιουργία τους, η εξέλιξη τους και η λειτουργία τους, να απαιτεί μεγάλες και συνεχείς συνεργασίες, ομως οι πραγματικοί ιδιοκτήτες είναι όλο και λιγότεροι. 

Μόνο που εδώ υπάρχει ποιοτική διαφορά. Ο μεγάλος πλούτος είναι αποτέλεσμα του ελέγχου της δυνατότητας ελέγχου των ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ, των Μεγάλων Δεδομένων (Big Data). 

Ποτέ αλλοτε στην ανθρώπινη ιστορία δεν ηταν συγκεντρωμένη τόση γνώση (τόση πληροφορία) συγκεντρωμένη σε μία οθόνη με το πάτημα ενός κουμπιού και με την ταχύτητα του φωτός. 

Η ψηφιακή τεχνολογία έδωσε αυτή την δυνατότητα, της καταγραφής και ταξινόμησης των πληροφοριών. Οι εταιρείες των πιστωτικών καρτών π.χ. εδω και 3 -4  δεκαετίες, γνωριζαν τις αγορές, τις προτιμήσεις, τις δαπάνες (αρα και τις οικονομικές δυνατότητες) της κοινωνίας. Και μάλιστα κατα οικονομική-κοινωνική κατηγορία. 

Σήμερα μετά και απο τα social media και πολλούς ακόμα τρόπους, οι εταιρείες της νέας τεχνολογίας, γνωρίζουν σε πλανητικό επίπεδο, τις δυνατότητες, τις προτιμήσεις, τις επιθυμίες των ανθρώπων. Τις συμπεριφορές, ακόμα και αυτές που βρίσκονται στο στάδιο της επιθυμίας,  πριν καν γίνουν πράξη. Γνωρίζουν σε πλανητικό επίπεδο, τις ιδέες και τις απόψεις, των ανθρώπων , των κοινωνιών. Και ολο αυτό κατα κοινωνική κατηγορία, κατα ηλικία, κατα γεωγραφική περιοχή, σε συνδυασμό με τις απόψεις και την ιδεολογία ακόμα και στο επίπεδο των εκλογικών  ή των θρησκευτικών πιστεύω. 

Οι αληθινή εξουσία βρίσκεται σε αυτούς τους λίγους που ελέγχουν την μεγάλη πληροφορία,  με την ταχύτητα του φωτός. 

Αυτοί οι λίγοι, μπορούν με τη σειρά τους, να διαμορφώσουν συνειδήσεις. Γιατί πολύ απλά έχουν την δυνατότητα του Μεγάλου Μηνύματος. Απαντούν, εξηγούν, στέλνουν τις δικές τους (εταιρικες και αλλες) πληροφορίες τους, στους χρήστες , δηλαδή σε κάτι δισεκατομμύρια ανθρώπους. Η διαφήμιση είναι το πιο ορατό “μήνυμα”, υπάρχουν όμως πολύ πιο σύνθετα, τα οποία διαμορφώνουν απόψεις και αντιλήψεις. Διότι ο κόσμος του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είναι σύνθετος, πολυεπίπεδος και τελικώς ακρως επιδραστικός. 

Οι πραγματικοί influencers  

Η συγκέντρωση πλούτου και αληθινής εξουσίας στα χέρια λίγων,  φαίνεται και απο μια  απλή ματιά στους δέκα πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου σήμερα (συμφωνα με τα στοιχεία του forbes).

Οι 9 στους 10 είναι αμερικανοί, μόνο οι 2 είναι κληρονόμοι των παλαιών χρημάτων, που προέρχονται απο το εμπόριο και την βιομηχανία. 

Οι 8 στους 10 είναι ιδιοκτήτες, ιδρυτές και με επιστημονικές γνώσεις, των μεγαλύτερων εταιρειών νέας τεχνολογίας

Λάρι Πέιτζ και  Σεργκέι Μπριν, οι ιδιοκτήτες της  Google με περιουσία 117,2 και 112,4  δισ. δολάρια, αντίστοιχα. Η Google  είναι η εταιρία με την περισσότερη συσσωρευμένη γνώση (πληροφορία) και με τεράστια δύναμη επίδρασης παγκοσμίως. Της ανήκει και η youtube. 

Μπιλ Γκέιτς, ιδρυτής και μεγαλος μετοχος της  Microsoft, με προσωπική περιουσία  119,6 δισ. δολάρια.  

Στιβ Μπάλμερ, συνιδρυτής και μεγάλος μέτοχος της  Microsoft, με προσωπική περιουσία 112,2 δισ. δολάρια. 

Λάρι Έλισον, ιδιοκτήτης της Oracle, με προσωπική περιουσία  135,3 δισ. δολάρια.

Φυσικά στους πλουσιότερους και επιδραστικότερους ο εφευρέτης των social media, ο ανθρωπος που έφτιαξε το Facebook,   σήμερα κάτοχος και του Instagram, συνολικά του κολοσού Meta, ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, μόλις  39 ετών, με προσωπική περιουσία 125,3 δισ. δολάρια.

Πλουσιότερος όλων ο Έλον Μάσκ,  52 ετών με περιουσία 251,3 δισ. δολάρια.  Ειναι ο ιδιοκτήτης της Tesla, της Space X, δηλαδή κάτοχος παραγωγικών εταιρειών. Αντιλαμβανόμενος τη δύναμη της πληροφορίας,  αγόρασε το Twitter  το οποίο μετονόμασε σε  X. Η δύναμη του συνδυάζει μεγάλο κομμάτι της σύγχρονης πραγματικότητας, που στηρίζεται στις νέες ανακαλύψεις και στα σύγχρονα Μέσα Παραγωγής. 

Είναι ο άνθρωπος που συμβολίζει την νέα παγκόσμια εξουσία. 

Στους κορυφαίους παίκτες είναι φυσικά και η εταιρία Apple, ανεξαρτήτως των χρημάτων που εμφανίζουν οι ιδιοκτήτες της. Την δημιούργησε ο Στηβ Τζομπς και ο Στηβ Βόσνιακ.  Είναι η πλέον επιδραστική εταιρεία στον κόσμο των νέων τεχνολογιών. 

Στους πλουσιότερους και ο άνθρωπος του παγκόσμιου delivery,  των παγκόσμιων μεταφορών, ο Στηβ Μπέζος με την Amazon και με προσωπική περιουσία 168,4 δισ. δολάρια.

Οι παραδοσιακοί πλούσιοι είναι Γουόρεν Μπάφετ της  Berkshire και Hathaway, δηλαδή κλασικός βιομήχανος και έμπορος, με περιουσία  118,6 δις δολάρια.

Οπως επίσης και ο γάλλος, (μόνος μη αμερικάνος) Μπερνάρ Αρνό, 74 ετών με περιουσία 200,7 δισ. δολάρια. Ιδιοκτήτης της  LVMH  ( Louis Vuitton, Christian Dior, Sephora, Tiffany, Fend, Bvlgari, Tag Heuer, Givenchy κα).

Οι 8 αμερικανοί της νέας τεχνολογίας (εφευρέτες, ιδρυτες, μεγαλομέτοχοι) είναι οι πλέον επιδραστικοί κυρίαρχοι στον πλανήτη. Δεν έχουν απλώς πολλά χρήματα, κατέχουν τα μεγαλύτερα δίκτυα γνώσης, πληροφορίας και επίδρασης. Είναι ισχυρότεροι απο τις κυβερνήσεις, ακόμα και απο την κυβέρνηση  των ΗΠΑ. Η ισχύς των ΗΠΑ στηρίζεται εν πολλοίς σ αυτούς και στις εταιρίες τους.
Οι 5 απο τις  25 συνολικά εταιρείες, που υποδέχονται τον μεγαλύτερο όγκο της κίνησης στο παγκόσμιο Διαδίκτυο, και συγκεκριμένα η Google, το YouTube, το Facebook, το Instagram και το WhatsApp, ελέγχουν, συνδυαστικά, τα τρία τέταρτα της συνολικής επισκεψιμότητας της λίστας των 25 κορυφαίων sites του κόσμου για το 2023.
Οι περισσότεροι από τους 25 κορυφαίους ιστότοπους του κόσμου για το 2023 έχουν έδρα στις ΗΠΑ. Οι επονομαζόμενοι πριν απο λίγα χρόνια GAFAM (Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft)  παραμένουν μέσα στους ισχυρούς και επιδραστικούς.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη και ο πόλεμος για τον ελεγχο της 

Σε όλους τους παραπάνω προσθέστε και τον Σαμ Άλτμαν, τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας Open AI (Ανοικτή Τεχνητή Νοημοσύνη). 
Στην υπόθεση "τεχνητή νοημοσύνη" συμμετέχουν πολλές μεγάλες εταιρίες και κορυφαίοι επιστήμονες. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει χρηματοδοτηθεί και αναπτυχθεί από πλήθος επιχειρηματιών και κεφαλαιουχικών επιχειρηματικών συμμετοχών της βιομηχανίας της τεχνολογίας. Φαίνεται πως είναι η Microsoft που ίδρυσε ο Μπιλ Γκέιτς, η οποία προσπάθησε να αποκτήσει προνομιούχο θέση και τον έλεγχο της OPEN AI, η οποία αποτιμάται αυτή την ώρα στα 90 δις δολάρια. Κυρίως όμως τείνει να καθορίσει τις επιστημονικές και παραγωγικές εξελίξεις στον πλανήτη. Οι αλλοι αντέδρασαν στην προσπάθεια της Microsoft , με αποτέλεσμα να ξεσπάσει πόλεμος στο επίπεδο της διοίκησης της εταιρείας.
Τα σημερινά εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης - συμπεριλαμβανομένου του ChatGPT της OpenAI, έχουν ανάψει φωτιές στον κόσμο της τεχνολογίας.

 Η δημόσια κυκλοφορία του ChatGPT έδωσε στους καθημερινούς χρήστες μια γεύση για το πόσο είχε προχωρήσει η τεχνητή νοημοσύνη προς την ανθρώπινη ομιλία και τη δημιουργικότητα και ξεκίνησε μια φρενίτιδα ενθουσιασμού, επένδυσης, διαφημιστικής εκστρατείας και φόβου.
 Ηταν ο Σαμ Άλτμαν που προχώρησε σε σχέδια για μια αγορά παρόμοια με το app store, όπου οι χρήστες θα μπορούν να αγοράζουν και να πωλούν προσαρμοσμένες εκδόσεις του ChatGPT.

Η πολιτική “δώσε στον λαό την τεχνητή νοημοσύνη”, αυξάνει τον βαθμό επίδρασης όσο καμμιά αλλη τεχνολογία. Μαθηματικά θα οδηγήσει στον ακόμα μεγαλύτερο έλεγχο  των κοινωνιών απο όσους έχουν στα χέρια τους την “κονσόλα”, τον έλεγχο της ΤΝ.  
Δεν είναι καθόλου τυχαίο, που ο Αλτμαν, μιλώντας στο αμερικανικό Κογκρέσο, υποστήριξε οτι η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν περικλείει κανένα κίνδυνο για την ανθρωπότητα, σε οποιοδήποτε επίπεδο. 
 Είναι δηλαδή ο δρόμος για γίνει αμεσα, η τεχνητή νοημοσύνη εμπόρευμα για καθημερινούς χρήστες, για εύκολες χρήσεις.
 Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που οι επενδυτές της Silicon Valley συσπειρώνονται στο πλευρό του Άλτμαν, με κάποιους να προβλέπουν ότι ο δρόμος είναι αυτός που ανοιξε ο Αλτμαν. ..

Συμπέρασμα: Ο μικρός αριθμός ατόμων και οι μεταξύ τους σχέσεις,  στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας, η εναλασσόμενη παρουσία τους σε τόσο σημαντικές εταιρείες, δείχνει ότι λίγοι ανθρωποι (με γνώσεις και ικανότητες) ορίζουν τις εξελίξεις και στην πραγματικότητα τις τύχες της ανθρωπότητας.

Η πολιτική εξουσία δεν κατοικεί στην Δύση 

Απέναντι στους αμερικανούς κατόχους της υψηλής τεχνολογίας και της αληθινής εξουσίας,  υπάρχει η ισχύς νεας τεχνολογίας και πληροφοριών της …Κίνας. 

Η διαφορά είναι πως η εξουσία στην Κίνα είναι συγκεντρωμένη στα χέρια της πολιτικής εξουσίας,  στον Πρόεδρο και ΓΓ του Κομμουνιστικού  Κόμματος , σήμερα στον Σι Τζινμπινγκ. 

Η Κίνα έχει υψηλή τεχνολογία, είναι τεράστια παραγωγική και εμπορική δύναμη, απειλεί να ξεπεράσει  την αμερικανική οικονομία στα επόμενα 10 χρόνια.

Οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και τα social media  είναι ελεγχόμενα.

Η Κίνα έχει λογισμικό (π.χ 5G) που είναι σε ορισμένες περιπτώσεις πιο προωθημένο απο τις αμερικανικές εταιρείες. 

Η  κινεζική Baidu και η ρωσική Yandex, (παρόμοιες εταιρείες με την google) καταφέρνουν να κάνουν ρεκόρ επισκεψιμότητας και να μπουν στη λίστα με τους πιο ισχυρούς παράγοντες του Internet. Χωρίς φυσικά να ξεχνάμε το Tik Tok. 

Ηταν οι αμερικανικές και οι ευρωπαϊκές  επενδύσεις σε όλα τα επίπεδα, λόγω του φθηνού εργατικού δυναμικού, αρα του μεγάλου περιθωρίου κέρδους (απο την παραγόμενη υπεραξία), που γιγάντωσε την Κίνα. 

Μόνο που η πολιτική απόφαση και διάθεση των κινέζων, ηταν να  αποκτήσουν δύναμη, γνώση,  όχι απλώς λεφτά. 

Η πολιτική εξουσία ελέγχει απολύτως την κατάσταση και στην αλλη υπερδύναμη την Ρωσία. Που εκτός απο πυρηνικά και πρώτες ύλες, κατέχει και γνώση. Την οποία μετατρέπει πρωτίστως σε στρατιωτική δύναμη και με πολύ μεγάλη καθυστέρηση σε καταναλωτικά αγαθά και κέρδος.

Η πολιτική εξουσία, ρυθμίζει τις τύχες πολλών ακόμα κρατών που έχουν ισχυρή ανάπτυξη. 

Στην Ινδία, στο Βιετνάμ, στην Ινδονησία αλλά και στις αραβικές χώρες, στο Καζακστάν και στην Τουρκία. Χωρες  που δεν έχουν την ισχύ της Κίνας, αλλά έχουν ραγδαία ανάπτυξη, κερδίζοντας όλο και μεγαλύτερο μερίδιο πλούτου το οποίο αφαιρούν απο τον δυτικό κόσμο.

Η εξουσία στην Κίνα, είναι απολυταρχική, οπως και στην Ρωσία, είναι όμως δύο χώρες απο κάθε άποψη ανταγωνιστικές με τις ΗΠΑ και με τον δυτικό κόσμο. Η στενότερη συνεργασία τους μάλιστα, τις κάνει ευθέως απειλητικές για την δυτική ηγεμονία, πρωτίστως για την ηγεμονία των ΗΠΑ.

Μία τεχνολογία, δύο κόσμοι

Η απόκτηση της μεγάλης γνώσης και  της μεγάλης πληροφορίας απο την Κίνα, περιορίζει την εξουσία των ισχυρών των ΗΠΑ (Google, Microsoft, Meta (facebook), X (twitter), Amazon, Tesla,  Apple, Open AI κα).   Μπορεί η Κίνα να εμφανίζεται με λιγότερες  εταιρίες, ομως η γνώση και πολιτική ισχύς είναι απολύτως ελεγχόμενες απο ένα κέντρο, απο ένα πολιτικό κέντρο. 
Τείνουν να δημιουργηθούν δύο μοντέλα.
Το ένα, το δυτικό (κυρίως αμερικανικό) οδηγεί τον πλούτο και την αληθινή εξουσία στα χέρια ελάχιστων ανθρώπων, που δεν θα ξεπερνούν τις μερικές χιλιάδες.
Το αλλο, το μη δημοκρατικό, θα συγκεντρώνει και πάλι γνώση, πλούτο και ισχύ,  στα χέρια απολυταρχικών πολιτικών εξουσιών. 

Η ισχύς έρχεται στα χέρια λίγων ανθρώπων σε κάθε περίπτωση.  Η ισχύς και ο πλούτος ορίζεται σε κάθε περίπτωση απο αυτούς που κατέχουν τα Μέσα Παραγωγής.  Μόνο που δημιουργείται ο κίνδυνος να μην κατέχονται στο άμεσο μέλλον τα Μέσα Παραγωγής απο μία κοινωνική τάξη, αλλά απο ελάχιστους ανθρώπους 

Τελικό ερώτημα: Θα γίνει η Τεχνητή Νοημοσύνη η μη ελεγχόμενη δύναμη;

Απο την τεχνητή νοημοσύνη έχουμε πάει στην Γενετική Τεχνητή Νοημοσύνη. Που σημαίνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη αυτονομείται, δημιουργεί δικό της κόσμο, αναπαράγεται, αυτοεξελίσεται και τελικώς αυτενεργεί.

Το ορατό πάντως είναι  ότι η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει τον τρόπο παραγωγής. Τα ρομπότ θα κάνουν την ανθρώπινη εργασία. Ακόμα και τη δουλειά οπως εκείνη του σερβιτόρου ή του εργαζόμενου στην καθαριότητα.  Σημαίνει αυτό ότι δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας, αφού πρώτα όμως καταργηθούν εκατομμυρια σημερινές θέσεις εργασίας.  Δημιουργός και της τεχνητής νοημοσύνης είναι ο ανθρωπος.Και είναι αυτός που μπορεί (και θα το κάνει) να ανοιγοκλείνει τον κρίσιμο ή τους κρίσμους διακόπτες.
Ο μεγάλος κίνδυνος είναι πως τον διακόπτη θα τον ελέγχουν, όλο και λιγότεροι άνθρωποι,  που μαθηματικά κάποια στιγμή θα μετρώνται στα δάχτυλα των χεριών μας.  

Υπάρχει  πάντα η ελπίδα πως το ανθρώπινο είδος θα αντιδράσει και ΔΕΝ θα επιτρέψει την αυτοκαταστροφή του.
Μπορεί να είμαστε μακριά απο  την αυτοκατάργηση μας, είμαστε όμως πιο κοντά στην οικειοθελή  μετατροπή μας σε υποχείρια. Γιατί πολύ απλά δεν φαίνεται πως (με ποιό τρόπο) θα υπάρξει πραγματικός έλεγχος στις κυρίαρχες εταιρείες, στην Δυση ή στην απολυταρχική πολιτική εξουσία στην Ανατολή. 

*Είναι  αυτό το Β Μέρος που υποσχεθήκαμε συνέχεια του “Εικονικός κόσμος, ο νέος πραγματικός κόσμος” που δημοσιεύσαμε στις 31.12.2023.