Του Σωτήρη Σιδέρη

Χαρακτηριστικά  επιθετικής υπονόμευσης των διμερών σχέσεων,  προσλαμβάνει η εξωτερική πολιτική της Αλβανίας έναντι της Ελλάδας. Η συνάντηση των ΥΠΕΞ Νίκου Δένδια και Ολτα Τζάσκα στα Τίρανα την Δευτέρα 23 Μαίου,  επιβεβαίωσε την δραματική διολίσθηση των  προβλημάτων σε κατάσταση έντασης εξαιτίας των  άριστων διαχρονικά χειρισμών των Αλβανών, που επί 13 χρόνια εμπαίζουν την Αθήνα. Πριν ενάμιση χρόνο συμφωνήθηκε η έναρξη συνομιλιών με στόχο την  υπογραφή συνυποσχετικού για προσφυγή στη Χάγη για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Αποτέλεσμα μηδέν.   Και τελικά ενώπιον του Δένδια,  χωρίς να υπάρχει προφανής λόγος, η Αλβανίδα ΥΠΕΞ έθεσε θέμα εμπολέμου και Τσάμηδων. Σε μια περίοδο που στην ελληνική κυβέρνηση οι εθνικιστικές κορώνες έχουν υποχωρήσει, η νέα ένταση, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα θα επαναφέρει στο προσκήνιο νέες δυνάμεις που συντηρήσουν την ένταση, αντί να την αντιμετωπίσουν.
Η Αλβανία νοιώθει αυτοπεποίθηση όταν συζητά με την Ελλάδα καθώς γνωρίζει ότι μπορεί να διαχειριστεί  χωρίς καμία συνέπεια τις ελληνικές θέσεις. Από την ακύρωση της  συμφωνία για την ΑΟΖ του 2009 ,  την παρελκυστική τακτική στην συνέχεια, μέχρι το νόμο για τη μειονότητα και την υπόθεση του συνυποσχετικού για προσφυγή στη Χάγη, καταγράφεται ένας διαρκής εμπαιγμός της Αθήνας που αδυνατεί να αντιδράσει με σχέδιο και οδικό χάρτη.

 Ο νόμος για τη μειονότητα που είναι ευρωπαική υποχρέωση των Τιράνων, άφαντος.  Ο Μητσοτάκης ήρθε με βέτο στην ευρωπαική πορεία της Αλβανίας αν δεν ψηφίζονταν ο νόμος για τις περιουσίες και το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού της μειονότητας . Το βέτο αγνοείται η Αλβανία δρομολογεί ενταξιακές διαπραγματεύσεις.
    

Το αφήγημα του συνυποσχετικού

Πέρασαν τουλάχιστον 18 μήνες από την συμφωνία για την σύνταξη συνυποσχετικού και δεν έχει καταγραφεί το παραμικρό. Και δεν πρόκειται για κάποια πολύπλοκη διαπραγμάτευση όπως το Αιγαίο. Η συμφωνία εκτιμήθηκε τότε ως ένας ακόμη ελιγμός των Τιράνων για να απαλλαγούν από την πίεση της Αθήνας σχετικά με την επανάληψη των διαπραγματεύσεων με στόχο την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Όπως αναφέρουν έγκυρες πηγές δεν υπάρχει πρόοδος ούτε καν οδικός χάρτης επαφών, ούτε χρονικός ορίζοντας.  Οι πολύχρονες δικαιολογίες των Τιράνων για εσωτερικές διαδικασίες και δυσλειτουργίες δεν είναι πλέον αποδεκτές. Το τελευταίο μάλιστα είναι ένα διπλωματικό ατόπημα του Έλληνα ΥΠΕΞ καθώς η απουσία χρονοδιαγράμματος προσφέρει άνεση στα Τίρανα να μην συνομιλούν ποτέ. Όλα αυτά συνιστούν ένα σημαντικό πρόβλημα με τα εξής χαρακτηριστικά:

1. Όσο εκκρεμεί το θέμα η Ελλάδα διευκολύνει άνευ όρων την ευρωπαική προοπτική της Αλβανίας , αλλά ταυτόχρονα σιωπά και στην πολιτική ένωσης της Αλβανίας με το Κόσοβο. Ταυτόχρονα οι Αλβανοί των Βαλκανίων έχουν διεκδικήσει και έχουν κατακτήσει όλα τα δικαιώματα που προβλέπονται από το διεθνές δίκαιο, αλλά αδιαφορούν για τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας.
2. Οι συνομιλίες για το συνυποσχετικό δεν σημαίνει ότι θα καταλήξουν σε συμφωνία για την οριοθέτηση ώστε στην συνέχεια να κατατεθεί στο Δικαστήριο της Χάγης. Δηλαδή ακόμη και αν γίνουν συνομιλίες θα είναι απλά ένα δεύτερο στάδιο παρελκυστικής τακτικής, αφού χωρίς συμφωνία δεν πάει η υπόθεση στη Χάγη.
3. Η Αλβανία έχει στρατηγική συνεργασία με την Τουρκία η οποία ελέγχει πλήρως τον Ράμα, κατά συνέπεια υπάρχει και αυτός ο παράγοντας που παρεμβαίνει.
4. Το συνυποσχετικό για να κατατεθεί στη Χάγη, αφού και αν συμφωνηθεί,  πρέπει να επικυρωθεί από τα κοινοβούλια. Είναι ολοφάνερο ότι οι δύο χώρες απέχουν έτη φωτός από την πρόοδο.

       

Οι απόψεις Δένδια και το Τσάμηκο

Ο Νίκος Δένδιας δήλωσε σχετικά με το συνυποσχετικό ότι “η ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής είναι για εμάς μεγάλης σπουδαιότητας. Και οι δύο χώρες επιθυμούμε να λύνουμε τις διαφορές μας στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, και ιδιαίτερα του Δικαίου της Θάλασσας, της UNCLOS.”  Η Τζάσκα δεν είχε λόγο να διαφωνήσει , γνωρίζοντας άλλωστε ότι στην πράξη κρίνονται όλα. Ο Έλληνας ΥΠΕΞ πρόσθεσε ότι “είναι σημαντικό και συνεννοηθήκαμε πώς θα επιταχύνουμε για να ολοκληρώσουμε το τεχνικό κομμάτι, ώστε να μπορέσουμε να καταθέσουμε το συνυποσχετικό στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το οποίο μάλιστα είχα την ευκαιρία, όπως σου είπα, να επισκεφτώ την προηγούμενη εβδομάδα”. Η στασιμότητα είναι εμφανής στη δήλωση Δένδια.

Η Αλβανίδα ΥΠΕΞ έκανε στην αρχή την τυπική αλλά γενικόλογη αναφορά ως προς την ΑΟΖ σημείωσε με ιδιαίτερα αρνητικό τόνο:
“Ελπίζουμε ότι η προθυμία μας να βρεθεί μια αμοιβαία συμφωνημένη λύση σε ένα ζήτημα τόσο δύσκολο , όσο ο θαλάσσιος χώρος, μπορεί να χρησιμεύσει ως εποικοδομητική προσέγγιση, μέσω της οποίας οι φίλες μας χώρες μπορούν να ξεκινήσουν συζητήσεις για άλλα θέματα, τόσο δύσκολα όσο έχουμε κληρονομήσει από την ιστορία της τραγικής περιόδου του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου , όπως η ανάγκη κατάργησης του νόμου του πολέμου ή τα ζητήματα των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας  ή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της κοινότητας των Τσάμηδων”. Ποιά κοινότητα Τσάμηδων; προφανώς εγείρει μειονοτικό ζήτημα.
Η απάντηση του Νίκου Δένδια ήταν διπλωματικά ενδεδειγμένη. Αφού συμφώνησε και σωστά ότι πρέπει να καταργηθεί ο νόμος περί εμπολέμου , πρόσθεσε:

“Βεβαίως, θέλω να είμαι ειλικρινής μαζί σου. Αυτό σημαίνει συζήτηση επί πραγματικών ζητημάτων, δηλαδή ζητημάτων που η ελληνική πλευρά αποδέχεται ότι υφίστανται και όχι επί ζητημάτων που η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι δεν υφίστανται.
 
Και βέβαια, η οποιαδήποτε προσπάθεια δημιουργίας και συζήτησης μη υπαρκτών ζητημάτων φοβούμαι ότι θα έχει συνέπειες σε πολλαπλά επίπεδα, π.χ. την ανάγκη της Ελλάδας να θέσει ζητήματα που αφορούν και τη δική σας ενταξιακή πορεία”.

Παρατήρηση πρώτη: το θέμα δεν είναι η σωστή απάντηση του Δένδια, γιατί είναι αυτονόητη, αλλά γιατί αναζωπυρώθηκε η ένταση μέσω της ατζέντας που έθεσε η Τζάσκα. Η αναφορά του Έλληνα ΥΠΕΞ ότι η θέση της Αλβανίας θα επηρεάσει την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας είναι στο κενό. Έχει διατυπωθεί δεκάδες φορές και όλες τις φορές η Ελλάδα υποχώρησε. Οπότε η Αλβανία γνωρίζει ότι τελικά υπό την πίεση των ΗΠΑ ή της Γερμανίας η Αθήνα θα υποχωρήσει οπότε δεν νοιώθει να απειλείται.
Το ταξίδι του Δένδια θα συνεχιστεί στα δυτικά βαλκάνια. Μια αναζωπύρωση της έντασης στις ελληνοαλβανικές σχέσεις θα επηρεάσει την περιοχή. Η απουσία στοιχειώδους σχεδιασμού στην βαλκανική πολιτική είναι ανησυχητική. Και σε αυτή την περιοδεία ο Έλληνας υπουργός δεν μεταφέρει καμία νέα ιδέα, κανένα σχέδιο, κανένα όραμα, καμία νέα πολιτική. Μοιραία , το ξέρουν όλοι, πλην των επικοινωνιολόγων του Επιτελικού Κράτους…..