του Σωτήρη Σιδέρη


Μια ακόμη εκκωφαντική ήττα υπέστη η Ελλάδα στην σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 10 Δεκεμβρίου με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να είναι  αόρατος στις Βρυξέλλες. Οι υποτιθέμενοι σύμμαχοι τον εξέθεσαν, η κυβέρνηση δεν πίεσε , δεν παρουσίασε ιδέες, ούτε πρωτοβουλίες και εμπιστεύθηκε τα εθνικά συμφέροντα στην Γερμανία, οπότε οι νερόβραστες αποφάσεις για την Τουρκία ήταν δεδομένες. Έτσι,  χάθηκε μια ακόμη ευκαιρία να εκπονηθεί μια σοβαρή ευρωπαική στρατηγική για την Τουρκία και ένας οδικός χάρτης για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ώστε να δρομολογηθούν θετικές εξελίξεις. Στο εξής η Ελλάδα θα βρίσκεται στο έλεος της Τουρκίας που απογειώνεται κυριολεκτικά, καθώς με το δίκιο της , θεωρεί ότι η ΕΕ δεν έχει ούτε την δύναμη, ούτε την βούληση να αντιπαρατεθεί μαζί της, όχι κατ ανάγκη στο θέμα των κυρώσεων, αλλά στη γενικότερη στρατηγική της.

\

Και στο πλαίσιο αυτό, φαντάζει λογικό , μετά το Μπακού, ο Ερντογάν να κάνει μια διπλωματική παρέλαση στις Βρυξέλλες, γιατί έτσι όπως έχει διατυπωθεί η απόφαση της ΕΕ για την πραγματοποίηση πολυμερούς διάσκεψης για την ανατολική Μεσόγειο, είναι ένα τεράστιο δώρο στο δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, ενώ θα μπορούσε να είναι κάτι εντελώς διαφορετικό.
     Η Γαλλία επιβεβαίωσε για μια ακόμη φορά τους σκεπτικιστές ότι είναι ανίκανη να ηγηθεί στην διεθνή διπλωματία. Οι μικρότερες χώρες που όμως έχουν ειδικό βάρος στην ΕΕ όπως η Αυστρία, σιώπησαν ακολουθώντας το Βερολίνο. Οι ΗΠΑ δεν ήθελαν κυρώσεις, αλλά οι ίδιες θέλουν να επιβάλλουν κυρώσεις, ωστόσο δεν είναι σαφές ακόμη τι ακριβώς θέλουν. Η Ιταλία και η Ισπανία πέτυχαν τον στόχο τους . Λίγο πολύ , κάθε χώρα που έχει ενεργητική διπλωματία και ικανή ηγεσία θέτει κάποιους στόχους και ικανοποιείται με ευνοικούς συμβιβασμούς. Η μόνη χώρα που δέχεται ισχυρές απειλές ασφάλειας, βίαιες αντιδράσεις και αναθεωρητική διπλωματία, η Ελλάδα, κουρελιάζεται εξαιτίας μιας ηττοπαθούς  κουλτούρας που κυριαρχεί σε κάθε προσέγγιση με την Τουρκία, ενώ το ειδικό βάρος στην ΕΕ είναι μηδενικό. Είναι υποκριτική, τοξική  και ακραία η προσέγγιση ότι με την Άγκυρα η Ελλάδα ή θα είναι κατευναστική και  υποχωρητική ή θα κάνει πόλεμο. Το ενδιάμεσο και πλέον ισχυρό  και αναξιοποίητο όπλο είναι η διπλωματία. Η κυβέρνηση επί μήνες έχει παραιτηθεί από την ανάγκη αναβάθμισης της εξωτερικής πολιτικής και συνειδητά επιλέγει να ξοδέψει ιλιγγιώδη ποσά για εξοπλισμούς, περίπου 8 δις, αντί να αναπτύξει πολιτική δράση.
          

  Ο ρόλος της Γερμανίας

Αν εξετάσουμε τον μεσολαβητικό ρόλο της Γερμανίας από την ελληνική οπτική θα πούμε ότι απέτυχε παταγωδώς. Αν όμως τον εξετάσουμε από την τουρκική οπτική θα διαπιστώσουμε ότι ήταν πολύ επιτυχημένη η παρέμβασή της. Εξαρχής το Βερολίνο προσπάθησε να κατευνάσει και να συνεννοηθεί με την Τουρκία, στρέφοντας τις πιέσεις προς την Ελλάδα. Με παρακλήσεις η Άγκυρα απέσυρε για λίγες ημέρες το Ουρούτς Ρέις πριν από τις συνόδους κορυφής και η Ελλάδα αμήχανη εγκλωβίζονταν σε έναν διάλογο για κυρώσεις, το εύρος των κυρώσεων και απογύμνωνε τη χώρα από την ουσιαστική υπεράσπιση της ασφάλειάς της. Αλλά ακόμη και στο θέμα  των κυρώσεων την κρίσιμη στιγμή υποχωρούσε . Έτσι φθάσαμε στην σύνοδο της 10ης Δεκεμβρίου που είναι βήματα πίσω από τις προηγούμενες συνόδους.
 Όλο αυτό το διάστημα το  Βερολίνο  είχε στραμμένο το βλέμμα στην Ουάσιγκτον . Το επιβεβαίωσε και Συμπεράσματα τη συνόδου κορυφής καθώς γίνεται λόγος για συνεννόηση με τις ΗΠΑ για την ανατολική Μεσόγειο. Αναμένουμε λοιπόν…
       

Η πολυμερής διάσκεψη- η τελευταία ευκαιρία

Το πιο σημαντικό όμως ζήτημα το θέτουν τα Συμπεράσματα με τρόπο όμως που προκαλεί εύλογες απορίες, ενώ η κυβέρνηση είναι άφαντη ακόμη και ρητορικά. Στα Συμπεράσματα λοιπόν της συνόδου αναφέρεται επί λέξει ότι:
« Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ ως προς την ανάπτυξη αμοιβαίας επωφελούς σχέσης με την Τουρκία. Και προσθέτει ότι η προσφορά θετικής ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας παραμένει στο τραπέζι, υπό τον όρο ότι η Άγκυρα θα δείξει την ετοιμότητα να προωθήσει πραγματική συνεργασία με την Ένωση και τα κράτη-μέλη της, καθώς επίσης να επιλύσει τις διαφορές μέσω του διαλόγου και με βάση το διεθνές δίκαιο. Τέτοια ατζέντα θα μπορούσε να καλύπτει τους τομείς της οικονομίας, του εμπορίου και της συνεχιζόμενης συνεργασίας στο μεταναστευτικό». Η διατύπωση για τον διάλογο είναι τόσο νεφελώδης  που δεν αξίζει να μνημονευθεί περαιτέρω. Ας σημειωθεί ότι η Ελλάδα θέλει διάλογο μόνο για οριοθέτηση, ενώ η Τουρκία εφ όλης της ύλης, τα νησιά κλπ. Είναι προφανές ότι την συγκεκριμένη φράση θα μπορούσε να την συντάξει Τούρκος διπλωμάτης.
Και επίσης: «το Ευρωπαϊκό συμβούλιο ζητά από τον Ύπατο Εκπρόσωπο να προχωρήσει την πρόταση πολυμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο».
Ως προς την πολυμερή Διάσκεψη τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Η Τουρκία την επιδιώκει για να θέσει τον ρόλο της στην περιοχή διεκδικώντας την νομιμοποίηση της Γαλάζιας Πατρίδας από την ΕΕ. Έναν ρόλο αναβαθμισμένο, έναν ρόλο στρατηγικού εταίρου, για έναν νέο χάρτη στης ανατολική Μεσογείου. Με την Ελλάδα περιορισμένη στα χωρικά της ύδατα και την Κυπριακή Δημοκρατία υποχείρια η Άγκυρα θα ανοίξει σύντομα τα χαρτιά της .

Ιδέες για την ατζέντα

Το μόνο που γνωρίζουμε για την κυβέρνηση είναι ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης απέρριψε με απίστευτη επιχειρηματολογία την Διάσκεψη γιατί η Τουρκία δεν θα δεχθεί να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με την Κυπριακή Δημοκρατία.  Αν πρέπει να ρωτά την Τουρκία για τα αυτονόητα ένα κράτος αυτοκαταργείται.. Πέραν αυτών , στα συμπεράσματα δεν αναφέρεται τίποτα ως προς το περιεχόμενο της Διάσκεψης, ούτε ποιοι θα συμμετέχουν, ούτε με ποια εντολή θα κινηθεί ο  Ύπατος Εκπρόσωπος Ζ. Μπορέλ.
Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να θέσει την δική της ατζέντα και όχι να περιμένει εντολές. Να απαιτήσει να τεθεί η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με κοινή προσφυγή στη Χάγη όλων των εμπλεκόμενων χωρών, ακόμη και των συμφωνιών Τουρκίας –Λιβύης και Ελλάδας -Αιγύπτου. Να επιβάλλει το πάγωμα όλων των ερευνών έως ότου συμφωνηθεί η προσφυγή. Να ζητήσει να κατατεθούν στον ΟΗΕ τα αποτελέσματα των τουρκικών ερευνών προς κοινή χρήση και η Διάσκεψη να τεθεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ που με τις αρμόδιες υπηρεσίες του να συμβάλλει στον διάλογο και την προσφυγή στη Χάγη. Παράλληλα να οικοδομηθεί ένα περιβάλλον ασφάλειας με τις εγγυήσεις των μεγάλων χωρών, του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και των χωρών της περιοχής.
Αν χαθεί  και αυτή η ευκαιρία, η Ελλάδα θα βρεθεί ακρωτηριασμένη στο νέο χάρτη και η Τουρκία θα κάνει το επόμενο βήμα στο Αιγαίο αυτή τη φορά…..