Του Σωτήρη Σιδέρη

Με μια κοινή διακήρυξη εννιά σημείων η Ελλάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία, η Γαλλία, η Αίγυπτος και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα επιχειρούν να στείλουν ένα διπλωματικό μήνυμα προς την Τουρκία ότι δεν είναι αποδεκτή η αχαλίνωτη επιθετικότητά της στην περιοχή, ιδιαίτερα στην Λιβύη, χωρίς ωστόσο  η πρωτοβουλία αυτή να έχει τη μορφή μετώπου, τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Είναι θετικό το γεγονός ότι οι υπουργοί Εξωτερικών των πέντε χωρών που υπογράφουν την διακήρυξη στηρίζουν τις ελληνικές θέσεις ως προς το τουρκολιβυκό σύμφωνο και την Κυπριακή Δημοκρατία. Είναι όμως μια επαναλαμβανόμενη διακήρυξη καθώς και οι ΗΠΑ και η ΕΕ συλλογικά έχουν εκφραστεί  επίσης υπέρ των ελληνικών θέσεων, αλλά μέχρις εκεί . Η διακήρυξη είναι ένα κείμενο χαμηλής έντασης που θα έχει ουσιαστικό περιεχόμενο να γίνει κάποιο επόμενο βήμα, ώσε να νοιώσει πίεση η Τουρκία. Αν δεν γίνει , απλά θα τεθεί στο ιστορικό αρχείο και θα έχει την αξία που της αναλογεί.

Η ΕΕ εμφανίζει πρωτοφανή δυστοκία στο να κλιμακώνει την υποστήριξή της στην Λευκωσία και την Αθήνα , επειδή η Γερμανία μπλοκάρει κάθε προσπάθεια στην ΕΕ , είτε για  να επιβληθούν κυρώσεις, είτε να τεθούν όροι στην συνεργασία της με την Άγκυρα, είτε απλά να προειδοποιήσουν ότι η συνέχιση των επιθετικών πρακτικών θα έχει συνέπειες.  Η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει μια τακτική ενημερωτικής ή στατικής διπλωματίας που έχει θετικό μεν υποστηρικτικό χαρακτήρα προς τις ελληνικές απόψεις , όχι όμως σε βαθμό που να λειτουργεί αποτρεπτικά έναντι της τουρκικής επιθετικότητας.

Σημειώνεται ότι η Τουρκία, κλιμακώνει την ένταση σε όλα τα επίπεδα, στρατιωτικό, πολιτικό , διπλωματικό, στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο , χωρίς  να υφίσταται συνέπειες και χωρίς να υπάρχουν αντίβαρα σε αυτή την πολιτική. Και το κυριότερο είναι ότι η Ελλάδα δεν συνομιλεί με την Τουρκία, αλλά υπάρχουν πολλές τρίτες χώρες που παρεμβαίνουν και αυτό δεν είναι πάντα θετικό.

Υπό αυτή την οπτική, το θετικό σε επίπεδο ρητορικής κείμενο αμβλύνεται σημαντικά καθώς δεν προδιαγράφει το επόμενο βήμα. Σε μια περίοδο μάλιστα που η Τουρκία αυξάνει την εμπλοκή της , απειλώντας,  όπως και οι πέντε χώρες παραδέχονται, με αποσταθεροποίηση την περιοχή μας.

                Η κοινή διακήρυξη

Το πλήρες κείμενο της Κοινή Διακήρυξη των Υπουργών Εξωτερικών της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Γαλλίας, της Ελλάδας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έχει ως εξής:

 
1- Σε συνέχεια των προηγούμενων διαβουλεύσεων και του τακτικού συντονισμού μεταξύ της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Ελλάδας με τη Γαλλία στο πλαίσιο του σχήματος «3 + 1», οι Υπουργοί Εξωτερικών του σχήματος πραγματοποίησαν τηλεδιάσκεψη στις 11 Μαΐου 2020 με τον ομόλογό τους από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για να συζητήσουν σχετικά με τις πρόσφατες ανησυχητικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και μια σειρά από περιφερειακές κρίσεις που απειλούν την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.
 
2- Οι Υπουργοί τόνισαν ότι η ενίσχυση και η εντατικοποίηση των πολιτικών τους διαβουλεύσεων είναι στρατηγικής σημασίας και εξήραν την έκβαση της συνάντησης του Καΐρου στις 8 Ιανουαρίου 2020 για την ενίσχυση της ασφάλειας και της σταθερότητας στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ εξέφρασαν τη βαθύτατη ανησυχία τους για την τρέχουσα κλιμάκωση και τις συνεχείς προκλητικές ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο.
 
3- Οι Υπουργοί καταδίκασαν τις συνεχιζόμενες τουρκικές παράνομες δραστηριότητες στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς αποτελούν σαφή παραβίαση του διεθνούς δικαίου όπως αντανακλάται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Πρόκειται για την έκτη απόπειρα της Τουρκίας σε λιγότερο από έναν χρόνο να διεξαγάγει παράνομες γεωτρήσεις στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου.
 
4- Οι Υπουργοί καταδίκασαν επίσης την κλιμάκωση των τουρκικών παραβιάσεων στον εθνικό εναέριο χώρο της Ελλάδας, περιλαμβανομένων των υπερπτήσεων πάνω από κατοικημένες περιοχές και χωρικά ύδατα κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Επιπλέον, οι υπουργοί καταδίκασαν την εργαλειοποίηση αμάχων από την Τουρκία σε μια απόπειρα να διασχίσουν παράνομα τα ελληνικά χερσαία σύνορα, και παρέχοντας τους συνεχή υποστήριξη για να διέλθουν παράνομα τα ελληνικά θαλάσσια σύνορα.
 
5- Οι Υπουργοί κάλεσαν την Τουρκία να σεβαστεί πλήρως την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών στις θαλάσσιες ζώνες τους στην ανατολική Μεσόγειο.
 
6- Οι Υπουργοί επανέλαβαν ότι το Μνημόνιο Συναντίληψης για την Οριοθέτηση των Περιοχών Θαλάσσιας Δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο και το Μνημόνιο Συναντίληψης για την Ασφάλεια και τη Στρατιωτική Συνεργασία που υπογράφτηκαν τον Νοέμβριο του 2019 μεταξύ της Τουρκίας και του κ. Fayez El Saraj, αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο και στο εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στη Λιβύη, και ότι αμφότερα υπονομεύουν την περιφερειακή σταθερότητα. Οι Υπουργοί υπενθύμισαν ότι το μνημόνιο συναντίληψης για την οριοθέτηση των περιοχών δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο Θάλασσα παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το δίκαιο της θάλασσας και δεν μπορεί να επιφέρει ουδεμία νομική συνέπεια για τρίτα κράτη.
 
7- Οι Υπουργοί εξέφρασαν τη βαθιά λύπη τους για την κλιμάκωση των εχθροπραξιών στη Λιβύη και υπενθύμισαν τη δέσμευση αποχής από οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη, όπως συμφωνήθηκε στα συμπεράσματα της Διάσκεψης του Βερολίνου. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Υπουργοί καταδίκασαν έντονα τη στρατιωτική παρέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη και κάλεσαν την Τουρκία να σεβαστεί πλήρως το εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ και να σταματήσει την εισροή ξένων μαχητών από τη Συρία στη Λιβύη. Αυτές οι εξελίξεις αποτελούν απειλή για τη σταθερότητα των χωρών που γειτνιάζουν με τη Λιβύη τόσο στην Αφρική όσο και στην Ευρώπη.
 
8- Οι Υπουργοί κάλεσαν τα μέρη της Λιβύης να τηρήσουν ανακωχή κατά τον ιερό μήνα του Ραμαζανιού και τόνισαν τη δέσμευσή τους να εργαστούν για μια ολοκληρωμένη πολιτική λύση στην κρίση της Λιβύης υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, και εξέφρασαν την επιθυμία τους για επανεκκίνηση των συναντήσεων για τους τρεις άξονες της διαδικασίας του Βερολίνου (πολιτικό, στρατιωτικό, οικονομικό /χρηματοοικονομικό).
 
9- Οι Υπουργοί συμφώνησαν να συνεχίσουν τις διαβουλεύσεις τους σε τακτική βάση.