του Σωτήρη Σιδέρη

Ο ανεπτυγμένος κόσμος κλονίζεται από την αδυναμία του να προλάβει την πανδημία και τον θρήνο για τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Και πριν η πανδημία  τελειώσει, έρχεται ένα οικονομικό τσουνάμι που θα βαθύνει ρήγματα και θα δοκιμάσει τις αντοχές κρατών και εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Οι επιπτώσεις σε λίγο θα είναι ορατές παντού και στο γεωπολιτικό πεδίο. Εδώ στην περιοχή μας, η Τουρκία, ένα ιδεολογικό ζόμπι  του οθωμανισμού, αν και παραπαίει, πιθανόν να ετοιμάζεται για έναν τελευταίο και ίσως πιο κρίσιμο γύρο έντασης με την Ελλάδα και όχι μόνο.
Διαρκείς ασκήσεις, πτήσεις στον Έβρο,  στον εναέριο χώρο μεγάλων και μικρών νησιών,  γεωτρήσεις και προκλήσεις.

Όλα αυτά, την στιγμή που η πλανητική στρατηγική γύρω από την ενέργεια κλονίζεται, γιγαντιαίες εταιρείες επαναπροσδιορίζουν τους στόχους τους, οι εξορύξεις είναι στο στόχαστρο , οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η νούμερο ένα προτεραιότητα πλέον, άρα η Ανατολική Μεσόγειος , είναι πιθανό σύντομα να χάσει την όποια στρατηγική αξία πιστεύαμε ότι είχε. Σε αυτό το ραγδαία μεταβαλλόμενο σκηνικό η Ελλάδα εμφανίζεται χωρίς στρατηγική, ούτε καν με κάποια τακτική, είναι απούσα στην Ανατολική Μεσόγειο και περιμένει απλά τις κινήσεις  της Τουρκίας για να δει που θα καταλήξει αυτή η κατάσταση.
Στην Τουρκία την εξωτερική πολιτική την ασκεί πλέον το υπουργείο Άμυνας με βάση το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας και την πλήρη κυριαρχία των Ενόπλων Δυνάμεων ακόμη και στο προεδρικό μέγαρο. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είναι απολύτως αποδυναμωμένο, ο Τσαβούσογλου είναι αναλώσιμος, οι στρατηγοί έχουν επανακάμψει και ο Ερντογάν τους έχει πλέον ανάγκη . Η Συρία, η Λιβύη , η Ανατολική Μεσόγειος και το Αιγαίο βιώνουν την υπεροχή των στρατηγών και τα αποτελέσματα της προσέγγισης, ή και του ελέγχου που ασκούν στον Τούρκο πρόεδρο. 
Η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να παρακολουθήσει την στρατιωτικοποίηση  της εξωτερικής πολιτικής της  Τουρκίας, αλλά δεν έχει κάνει το παραμικρό για να  πολιτικοποιήσει τα προβλήματα γι αυτό και υπάρχει ένα τεράστιο διπλωματικό κενό μεταξύ των στόχων της Τουρκίας και των αντιδράσεων της Ελλάδας. Η Αθήνα, ούτε πρωτοβουλίες αναλαμβάνει, ούτε στην ΕΕ κινείται στο ελάχιστο, ούτε έχει καταφέρει να ανοίξει σοβαρούς πολιτικούς διαύλους διαλόγου με την Άγκυρα και υποβόσκει κρίση με την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς Αθήνα και Λευκωσία εμφανίζονται ασυντόνιστες ή και με αποκλίσεις όπως είναι η σκλήρυνση της στάσης έναντι της Άγκυρας στην ΕΕ και τους διεθνείς οργανισμούς. Αν συμβεί κάτι επικίνδυνο στην ΑΟΖ της Κύπρου εξαιτίας των δράσεων της Άγκυρας και η Ελλάδα δεν αντιδράσει η ιστορία θα είναι αμείλικτη. Όπως και η πολιτική κριτική, κάτι που σίγουρα δεν θα μπορέσει να σηκώσει η ελληνική κυβέρνηση.

Και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, καθόλου τυχαία αδυνατεί να ανταποκριθεί. Είναι εμφανής η αδυναμία της κυβέρνησης , δηλαδή μεταξύ Μεγάρου Μαξίμου και ΥΠΕΞ να εκπονήσουν ένα σχέδιο δράσης και παρακολουθούν απλά την Τουρκία. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών,  είναι υποστελεχωμένο, τα ρουσφέτια , η αδυναμία της πολιτικής και υπηρεσιακής ηγεσίας να διαδραματίσει καθοδηγητικό ρόλο είναι εμφανής,  οι πρεσβείες δεν παίρνουν κατευθύνσεις γιατί δεν υπάρχουν, δεν παράγεται πολιτική και ο νέος οργανισμός που «οραματίστηκε» ο Ν. Δένδιας ή κάποιοι εξωτερικοί συνεργάτες και θέλει να ψηφίσει θα δώσει την χαριστική βολή.

Το μηδέν στη διπλωματία

Ένα πολύ μικρό απόσπασμα  από την συνέντευξη του Νίκου Δένδια στο κανάλι STAR στις 27 Απριλίου είναι ενδεικτικό της καθήλωσης της εξωτερικής πολιτικής και της τηλεοπτικής διπλωματίας :
Ερώτηση Οι δικές μας συνομιλίες με Ιταλία και Αίγυπτο για τη συγκρότηση ΑΟΖ πού βρίσκονται;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατ' αρχάς δεν είναι σωστό, για συνομιλίες οι οποίες είναι εν εξελίξει να κάνω λεπτομερή αναφορά δημοσίως...
Ερώτηση: Κάτι λίγο θα μας πείτε.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας πω, βεβαίως. Είναι ξεκάθαρο, είναι βασικές προτεραιότητες της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Εάν θέλετε, η χώρα έχει καθυστερήσει να ρυθμίσει αυτά τα θέματα. Νομίζω ότι είναι ο καιρός τώρα να βρούμε λύσεις με τις όμορες χώρες μας, ιδίως με τις όμορες φιλικές χώρες μας.
Ερώτηση : Είμαστε κοντά σ’ αυτό;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κοιτάξτε, με χώρες με τις οποίες συνομιλούμε ειλικρινά ελπίζουμε πράγματι ότι είμαστε κοντά. Όμως, μια διαπραγμάτευση δεν είμαι έτοιμος να σας πω πότε και πώς θα καταλήξει, διότι υπάρχουν πάρα πολλές λεπτομέρειες. Εύχομαι πάντως στο μέλλον και η Τουρκία ν’ αντιληφθεί ότι η οδός επίλυσης των προβλημάτων του όποιου προβλήματος, είναι η συζήτηση επί τη βάσει του Διεθνούς Δικαίου και όχι οι υπερπτήσεις ή η παραβίαση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Πέραν της ασχετοσύνης της τηλεπαρουσιάστριας, ο κ. Δένδιας με το απόλυτο παλαιοκομματικό στυλ του εθνικού ταγού, που κατέχει τα μυστικά , αλλά δεν τα αποκαλύπτει μην τυχόν και τα μάθει η Τουρκία, η Ιταλία, η Αίγυπτος ή η Exxon Mobil, δείχνει την ανυπαρξία σχεδίου. Φυσικά όταν μιλάει για εν εξελίξει συνομιλίες με την Ιταλία ή την Αίγυπτο προφανώς εννοεί συνομιλίες που ξεπερνούν την δεκαετία, χωρίς αποτέλεσμα. Ο Δένδιας θέλει πρόοδο με την Αίγυπτο όπως και όλοι οι προκάτοχοί του και οι προκάτοχοι του Μητσοτάκη, άρα δεν είναι κομματική προτεραιότητα, αλλά εθνική. Και ,  είναι γνωστό και στους θυρωρούς του Υπουργείου Εξωτερικών ότι το Κάιρο δεν θα κάνει συμφωνία οριοθέτησης με την Ελλάδα αν πρώτα δεν υπάρξει λύση μεταξύ Ελλάδας –Τουρκίας ή αν θέλουμε να κάνουμε μια συμφωνία , αλλά  να εξαιρεθεί η περιοχή του Καστελλόριζου.  Ποιος όμως θα τολμήσει να κάνει τέτοιο πράγμα; 
Αλλά αν ο Δένδιας έχει κάτι στο μυαλό του που δεν έχουν όλοι οι άλλοι, καλό είναι να  απαντήσει στο ερώτημα. Θα κάνει επέκταση χωρικών υδάτων στο Ιόνιο ή το Αιγαίο ή οπουδήποτε αλλού ;. Γιατί δεν έχει απαντήσει ακόμη στην πρόταση Ροζάκη για προσφυγή με την Λιβύη στη Χάγη θέση που πήρε και ο Σάρατζ, ούτε καν πολιτική απάντηση δεν υπάρχει. Πέραν αυτών , καλό είναι ο κ. Δένδιας να απαντήσει τι θα συμβεί αν ένα γεωτρύπανο επανέλθει εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας όπως συνέβη με το Ουρούτς   Ρέις χωρίς να υπάρξει η παραμικρή αντίδραση από την κυβέρνηση, δεδομένου μάλιστα ότι εκείνες τις ώρες ο ΥΠΕΞ ήταν εκτός παιχνιδιού.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να υπερτιμήσουμε την Τουρκία και τις δυνατότητές της. Είναι άλλου είδους πρόβλημα αυτό και άλλου είδους η διπλωματική ισχύς της Ελλάδας που πρέπει να εκδηλωθεί σε όλα τα μέτωπα, ΕΕ, ΗΠΑ, Ρωσία , Κίνα για να έχει κάποια στηρίγματα αυτή την ρευστή περίοδο.
   

Ο τελικός εκβιασμός;

Η ήττα της Τουρκίας στο μεταναστευτικό έχει προκαλέσει εξάψεις στους στρατηγούς στην Άγκυρα. Η οικονομική κρίση προκαλεί δονήσεις και στο κόμμα του Ερντογάν το ΑΚΡ και στην οικογένειά του δεδομένου ότι υπουργός Οικονομικών είναι ο γαμπρός του ο Αλμπαϊράκ. Η αντιπολίτευση ανεβαίνει, δελφίνοι ακονίζουν στα δόντια τους ή και τα μαχαίρια τους, στρατηγοί θέλουν να πάρουν εκδίκηση για τις διώξεις, ενώ μεγάλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Γερμανία και άλλες δεν θα πουν όχι σε ένα  νέο οικονομικό και γεωπολιτικό πάρτι στη νέα εποχή.  Το όνειρο του Ερντογάν να κάνει την Τουρκία ισχυρή περιφερειακή δύναμη είναι προ πολλού νεκρό. Υπό αυτό το πρίσμα ίσως ο Τούρκος πρόεδρος να προκαλέσει ένταση στη Μεσόγειο για να εκβιάσει την συνεργασία των δυτικών . Την τελωνειακή ένωση με την ΕΕ, την συμμετοχή στο ενεργειακό παιχνίδια με την Γαλλία και την Ιταλία και φυσικά ένα νέο σχέδιο με τις ΗΠΑ.
 Την Ελλάδα όμως την ενδιαφέρει η ασφάλειά της κατά κύριο λόγο και υπό αυτό το πρίσμα οι τελευταίες κινήσεις της Τουρκίας προκαλούν ανησυχία. Είναι πολύ πιθανό, να  είναι ένας τελευταίος αλλά σκληρότερος κύκλος που θα κρατήσει την ένταση ψηλά επί μήνες , ένας τελευταίος εκβιασμός λίγο πριν πέσει η αυλαία και  δημιουργηθεί μια νέα κατάσταση στον κόσμο.  Η Ελλάδα προς το παρόν δεν έχει απαντήσεις, ίσως ούτε η Τουρκία. Οι μεταβολές είναι γρήγορες,  επικίνδυνες και οι προβλέψεις ασταθείς.