του Σωτήρη Σιδέρη

Το ενδεχόμενο να κλιμακωθεί και σε στρατιωτικό επίπεδο η ένταση μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας  ακόμη και εντός του Ιανουαρίου, αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες για ενέργειες τουρκικών σκαφών εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας είναι ένα σενάριο που θεωρείται πιθανό  . Ακόμη και να μην συμβεί τον Ιανουάριο η ίδια συζήτηση και ανησυχία θα κυριαρχήσει επί μήνες , αν δεν υπάρξει αναδίπλωση της Άγκυρας ή κάποια μορφή συνομιλιών και εκτόνωση της έντασης, κάτι που προς το παρόν δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.  Στους κόλπους της κυβέρνησης, επικρατεί αβεβαιότητα ως προς τους χειρισμούς και αμηχανία ως προς τις ιεραρχήσεις των προτεραιοτήτων . Η Ελλάδα θέλει φυσικά συνομιλίες και αποκλιμάκωση, αλλά δεν είναι η Αθήνα που έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων και αυτό προκαλεί προβληματισμό.  

Η αβεβαιότητα είναι κυρίαρχη και μεταξύ των συμμάχων και αυτό επιδρά στην συμπεριφορά των διεθνών οργανισμών που ουσιαστικά έχουν παραλύσει. Η Αθήνα έχει αποσπάσει πολλές θετικές δηλώσεις, αλλά απέχουμε πολύ από το μετατραπούν σε στήριξη. Απόδειξη η στάση του Βερολίνου που από τη μία κατηγορεί την Τουρκία για την συμφωνία με την Λιβύη, από την άλλη  όμως, την καθιστά  καθοριστικό  παράγοντα με την πρόσκληση που της απηύθυνε  να συμμετάσχει στην Διάσκεψη του Βερολίνο αφήνοντας εκτός την Ελλάδα.  Αυτή η αμφιλεγόμενη στάση ωθεί την αποφασιστική Τουρκία να κάνει γρήγορα και μεγάλα βήματα και πλέον διαβουλεύεται ή συμμετέχει σε κάθε συζήτηση για το μέλλον της περιοχής, ενώ αντίθετα η Ελλάδα απουσιάζει, καθώς τη θεωρούν δεδομένη χώρα και χωρίς διεθνές εκτόπισμα.
Το ΝΑΤΟ είναι όντως εγκεφαλικά νεκρό αν δεχθούμε ότι ο εγκέφαλός του επί δεκαετίες ήταν οι ΗΠΑ που επί Τραμπ έχουν αποσυνδεθεί επί της ουσίας με το στρατηγικό πλαίσιο της Συμμαχίας.
Η ΕΕ είναι προ πολλού αδύναμη και τώρα αποκαλύπτεται σε όλης της την έκταση η μεγάλη ζημιά που έχει προκληθεί από τη γερμανική κυριαρχία,  που πέτυχε να απονευρώσει διπλωματικά την Ευρώπη στο όνομα του γερμανικού οικονομικού συμφέροντος και την εμμονή στο δημοσιονομικό πλαίσιο. Η επιμονή της Μέρκελ να είναι πάντα παρούσα όταν η Τουρκία την χρειάζεται , αλλά  να είναι δυσλειτουργική  την χρειάζεται η Ευρώπη, όπως π.χ. στο μεταναστευτικό, επέδρασε αρνητικά στην πορεία της ΕΕ. 

Το εσωτερικό μέτωπο

Σε περίπτωση επεισοδίου μεταξύ Ελλάδας –Τουρκία η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ και η ίδια η Συμμαχία θα κλονιστούν, ίσως ανεπανόρθωτα, κάτι που κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει γίνει αντιληπτό από τον Τραμπ, ίσως και να αδιαφορεί. Αλλά πλέον αυτό είναι δευτερεύον για την Ελλάδα . Πρώτιστη υποχρέωση της  κυβέρνησης είναι να αποφασίσει ποια θα είναι η αντιμετώπιση της Άγκυρας. Τα μισόλογα σχετικά με το ενδεχόμενο προσφυγής στη Χάγη ήδη δείχνουν αδυναμία ιεράρχησης των προτεραιοτήτων. Και κυρίως , η κυβέρνηση δείχνει ότι δεν έχει ιεραρχήσει ψηλά στις προτεραιότητές της την συγκρότηση εθνικού ενωτικού μετώπου. Είτε γιατί  θεωρεί δεδομένες τις πολιτικές δυνάμεις, είτε γιατί νομίζει ότι θα τις αναγκάσει με επικοινωνιακά τρυκ να συρθούν πίσω από τις θέσεις της. Αν τελικά αποφασίσει ποιες είναι οι θέσεις της.
Η κυβέρνηση είναι εναντίον των κυρώσεων κατά της Τουρκίας, αλλά δεν έχει εκπονήσει καμία εναλλακτική πολιτική, ούτε κάποια θέση πως θα διαπραγματευθεί εντός της ΕΕ τις σχέσεις με την Τουρκία, ούτε στο πλαίσιο της αμυντικής στρατηγικής, ούτε στο πλαίσιο  της αναβαθμισμένης Τελωνειακής Ένωσης , ούτε  στο μεταναστευτικό, ούτε ως προς την παραβατική συμπεριφορά της Άγυρας. Αυτό ακριβώς το έλλειμμα  βολεύει το Παρίσι και το Βερολίνο  και την Τουρκία, αλλά όχι την Ελλάδα.
Από πολλές πλευρές γίνεται γνωστό ότι ο πρωθυπουργός δεν πρόκειται να ζητήσει σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών. Δικαίωμά του. Αλλά, αν  γνωρίζαμε ότι έχει καταλήξει σε ένα σχέδιο και θεωρεί ότι αυτό το σχέδιο είναι σωστό και δεν χρειάζεται την στήριξη των άλλων κομμάτων, ας το δηλώσει.
Αν όμως επιδιώξει να εκβιάσει την στήριξη των κομμάτων θα χάσει και ο ίδιος και η χώρα. Ας θυμηθούμε ότι κατά την κρίση των Ιμίων και μετά, ο Κώστας Σημίτης είχε την στήριξη των πολιτικών δυνάμεων όσον αφορά την θέση ότι τα Ίμια ανήκουν στην Ελλάδα και η χώρα θα τα υπερασπιστεί, αλλά δεν υπήρξε κανενός είδους ενότητα στους χειρισμούς  του κ Σημίτη, αντίθετα είχε δεχθεί σφοδρές επιθέσεις και αυτός είναι ένας από τους λόγους που δεν υπήρξε ποτέ ενιαία  στάση   από κόμματα και κυβερνήσεις στην συνέχεια  και ιδού το κενό στρατηγικής...
Ήδη ο Κυριάκος Μητσοτάκης βαρύνεται με επικρίσεις για δημαγωγική στάση στην Συμφωνία των Πρεσπών.  Αλλά επειδή τα μεγέθη της Τουρκίας είναι διαφορετικά, ο σημερινός πρωθυπουργός , αν δεν αλλάξει τακτική, θα κινδυνεύσει με την απόλυτη απαξίωση σε ιστορικό βάθος, πέρα από τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η χώρα.  Ας κατανοήσουν επίσης κάποιοι ότι όση στήριξη και αν έχει  η κυβέρνηση από τα ΜΜΕ ή από τους επικοινωνιολόγους και τους ολιγάρχες , η βαρύτητα των θεμάτων αυτών τους ξεπερνά. Γι αυτό ας προσεγγίσουν με άλλο τρόπο τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δηλαδή με παραγωγή πολιτικής και πρωτοβουλιών.

Μητσοτάκης –Τραμπ

 Η συμφωνία Ελλάδας –Κύπρου –Ισραήλ για τον αγωγό EastMed είναι ένα χαστούκι στην αλαζονεία της Τουρκίας και θα το φέρει βαρέως. Θα αγωνιστεί φυσικά να τον ακυρώσει .. Η Τουρκία θα επιδιώξει να σταματήσουν όλες οι έρευνες  όπως και ο αγωγός και μετά από θέση ισχύος να γίνουν οριοθετήσεις. Αν και φαίνεται πολύ φιλόδοξο  σχέδιο,  ο Ερντογάν έχει πλέον εθιστεί σε εκβιασμούς  και τετελεσμένα, άρα είναι καθοριστικής σημασίας η αντίδραση της Ελλάδας.  Ο Ερντογάν θα πάει το σχέδιό του μέχρι τέλους, ακόμη και αν αυτό τον καταστρέψει.
Οι επόμενες ημέρες, ιδιαίτερα μετά την επίσκεψη Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο ,ίσως είναι δραματικές. Ελάχιστοι στην Αθήνα πιστεύουν ότι η  Ελλάδα θα κερδίσει κάτι από την συνάντηση του Λευκού Οίκου. Ήδη ο Τραμπ βρίσκεται υπό την πίεση νέων μετώπων με το Ιράν, τη Βόρειο Κορέα, τη Γερμανία , τη Γαλλία και επικρατεί μια κατάσταση ιδιαίτερα ρευστή στις ΗΠΑ.  Ας συγκρατήσουμε επίσης  ότι ο Τραμπ όλο ατό το διάστημα όχι μόνο δεν έχει πει το παραμικρό εναντίον της Τουρκίας και του Ερντογάν, αντίθετα ήταν αρνητικός στην υπογραφή του EastMed.
           

Διερευνητικές συνομιλίες

Μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας υπάρχουν πάντα ανοιχτοί δίαυλοι, λιγότερο από ότι στο παρελθόν, αλλά  υπάρχουν. Συνομιλίες δεν υπάρχουν. Στην Αθήνα συζητούνται διάφορα σχήματα και σενάρια που μπορούν να αξιοποιηθούν , αλλά πέρα από τις γνωστές ελληνικές αδυναμίες,  η συζήτηση  προσκρούει στην απόλυτη κυριαρχία του Ερντογάν στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.
Ο Ερντογάν δείχνει ότι δεν θέλει το επίσημο σχήμα των διερευνητικών συνομιλιών και θα προτιμούσε ανεπίσημες επιτροπές αλλά με ουσιαστικές αρμοδιότητες. Έλληνες διπλωμάτες  αποκάλυψαν σε κατ ιδίαν συζητήσεις ότι ένα τέτοιο σχήμα το είχε προτείνει στην κυβέρνηση  Τσίπρα, αλλά απορρίφθηκε. Ο Ερντογάν δεν εμπιστεύεται και πολλούς στην Τουρκία. Σε κρούσεις που έγιναν σε Τούρκους διπλωμάτες, υψηλά ιστάμενους μάλιστα, για επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών, εκείνοι σήκωσαν τα χέρια ψηλά , απαντώντας ότι δεν μπορούν να κάνουν την παραμικρή κίνηση , αν δεν κάνει ένα νεύμα ο Τούρκος πρόεδρος.
Ο Ερντογάν δεν θέλει τις επίσημες διερευνητικές  επειδή δεν θέλει να κάνει διαπραγμάτευση με νομικές δεσμεύσεις , αλλά θέλει να διευθετήσει προβλήματα και διαφορές με πολιτικά κριτήρια, όπως τον βολεύει δηλαδή .  Άλλωστε όλες οι κινήσεις του , με την Λιβύη, την Κυπριακή Δημοκρατία , το Αιγαίο, την Συρία, καταδεικνύουν του λόγου το αληθές. Ας θυμηθούμε ότι κατά  την επίσκεψή του στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2017, όταν ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Παυλόπουλος  του επισήμανε ότι δεν μπορεί να αλλάξει η Συνθήκη της Λωζάνης, εκείνος ξεκάθαρα απάντησε ότι δεν θέτει το θέμα της «επικαιροποίησης» από νομική πλευρά, αλλά από πολιτική!...
Η Ελλάδα όμως δεν μπορεί να αγνοήσει ούτε τις  διεθνείς συνθήκες , ούτε το διεθνές δίκαιο γιατί την ευνοούν. Πέρα όμως από αυτό, η Αθήνα δεν έχει κατασταλάξει στο τι ακριβώς θέλει, γι αυτό και θα είναι ευάλωτη σε πιέσεις, γιατί αν το κλίμα οξυνθεί η λεγόμενη διεθνής κοινότητα θα ζητάει διαπραγματεύσεις χωρίς προαπαιτούμενα και η Ελλάδα και πάλι θα βρίσκεται ένα βήμα πίσω. Γι αυτό και πρέπει από τώρα να ξεκαθαρίσει τις θέσεις της με γραπτές επιστολές  και δημόσια διπλωματία και στον ΟΗΕ και στην ΕΕ, και άλλες μεγάλες χώρες. 
Εν κατακλείδι, ενδεχόμενη κίνηση τουρκικών σκαφών εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας θα λειτουργήσει ως επιταχυντής εξελίξεων και γεωπολιτικών και εσωτερικών. Η Ελλάδα προσπαθεί μέσα σε λίγες εβδομάδες να καλύψει ένα κενό πολλών ετών  στην εξωτερική πολιτική και την διαχείριση κρίσεων. Δεν είναι αργά φυσικά. Υπό την προυπόθεση ότι ξέρει τι θέλει….