του Σωτήρη Σιδέρη

Η συνάντηση Τσίπρα –Ερντογάν  στις 13 Μαϊου στο Πεκίνο επιβεβαίωσε την αρνητική πορεία των διμερών σχέσεων και του Κυπριακού. Η προσπάθεια για την προβολή θετικής ατζέντας  είχε αμιγώς επικοινωνιακό χαρακτήρα.   Γιατί πρώτον, η θετική ατζέντα ήδη  υπάρχει,  είναι αναιμική και δεν επιδρά στα μείζονα πολιτικά προβλήματα όπως ήδη έχει καταδειχθεί και δεύτερον, δεν είναι δυνατό να υπάρχει θετικό πρόσημο όταν η Τουρκία θεωρεί επίσημα ότι νησιά του Αιγαίου τελούν υπό ελληνική κατοχή!  Υπό αυτό το πρίσμα , ούτε  success story μπορεί να υπάρξει στα ελληνοτουρκικά, ούτε μπορούν να μπουν στο ράφι τα προβλήματα. Άλλο αξιολόγηση, άλλο Αιγαίο και Κύπρος….

Έχει προφανώς σημασία να παραμένουν ανοιχτοί οι δίαυλοι διαλόγου, να υπάρχει οικονομική συνεργασία , τουρισμός και διεύρυνση του πεδίου διαλόγου. Γιατί όλα  αυτά μπορούν πράγματι να αποδώσουν  και να  συντηρούν μια εικόνα θετικών δράσεων. Όμως  αυτά θα αποδώσουν τα μέγιστα όταν επιλυθούν τα μείζονα πολιτικά προβλήματα που προκαλεί η Τουρκία. Διαφορετικά πάντα θα υπάρχει ο  φόβος  και υπάρχει, διολίσθησης σε κρίση και σε οπισθοδρόμηση . 

Η διαρροή μάλιστα της ελληνικής πλευράς  σχετικά με τοποθέτηση του Τούρκου προέδρου περί «πλήρους σεβασμού της Συνθήκης της Λωζάνης» προκάλεσε ερωτηματικά καθώς κάτι τέτοιο θα σηματοδοτούσε πλήρη αναδίπλωση της Άγκυρας:

Στη Θράκη. Αποδοχή του διορισμένου Μουφτή  από το ελληνικό κράτος και ύπαρξη μουσουλμανικής και όχι τουρκικής μειονότητας. 

Κυρίως ακύρωση της πολιτικής των γκρίζων ζωνών. Δηλαδή πλήρης σεβασμός της Συνθήκης σημαίνει ότι ο Ερντογάν αποδέχεται ότι στην Τουρκία ανήκει ό,τι υπάρχει σε ακτίνα τριών μιλίων από τις Τουρκικές ακτές και δεν έχει κανένα δικαίωμα ή διεκδίκηση πέραν των τριών μιλίων. 

Αυτά , σε συνδυασμό με την άρνηση της Τουρκίας να αποδεχθεί το δικαίωμα της Ελλάδας στην επέκταση των χωρικών υδάτων και του εναερίου χώρου προκαλούν όλες τις εντάσεις και συγκροτούν την στρατηγική της αναθεώρησης του νομικού καθεστώτος του Αιγαίου. Τίποτα από όλα αυτά δεν συνέβη στην συνάντηση  του Πεκίνου, κατά συνέπεια όλη η εικόνα που επιχειρήθηκε να καλλιεργηθεί ήταν απολύτως λανθασμένη και θα ανατραπεί από τα ίδια τα γεγονότα, καθώς η Τουρκία θα συνεχίσει την ίδια τακτική. 

Ήταν προφανής η ανάγκη εκ μέρους του Έλληνα πρωθυπουργού να περάσει στην ελληνική κοινή γνώμη ένα μήνυμα ηρεμίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, κυρίως για να γίνει σεβαστή η συμφωνία για το μεταναστευτικό με την ΕΕ. 

Παγίωση εντάσεων

Δυστυχώς όμως, η Τουρκία θα συνεχίσει να κλιμακώνει την ένταση και στο Αιγαίο και στην Κύπρο, γιατί πλέον οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό είναι στην κορυφή , μαζί με το κουρδικό, της εθνικής ατζέντας της Τουρκίας και προσωπικά του Ερντογάν. 

Η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας είναι κορυφαίο στρατηγικό και εθνικό σχέδιο και δεν πρόκειται να ανατραπεί. Η Ελλάδα έχει αποτύχει να ακυρώσει αυτό το σχέδιο για περίπου 45 χρόνια. 

Στην Κύπρο η ένταση θα συντηρηθεί  και θα αυξηθεί, γιατί η Λευκωσία και οι εταιρείες που κάνουν τις έρευνες δεν πρόκειται να υπαναχωρήσουν, ενδέχεται όμως να ασκηθούν πιέσεις για μια συμφωνία   , αλλά οι πιθανότητες είναι σχεδόν μηδενικές , τουλάχιστον τώρα. Δεν γνωρίζουμε αν επιχειρηθεί να απομονωθεί το ενεργειακό από τα άλλα ζητήματα, πράγμα που είναι αδιανόητο για την ελληνική πλευρά. 

Στην Συρία η Τουρκία έχει πολλές απώλειες σε στρατιώτες και στρατιωτικό υλικό. Όλα αυτά συνιστούν μια εικόνα αδιεξόδου για την Άγκυρα και τον Ερντογάν που αναζητά διεξόδους. 

Κατάρρευση συνομιλιών

Οι διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό οδηγούνται σε πλήρη κατάρρευση  ενόψει της Γενεύης 2 που προωθούν η Αγγλία, οι ΗΠΑ ( τα διπλωματικά υπολείμματα της Νούλαντ και ο Άιντα   για το τέλος  Ιουνίου.  

Η διπλή επίθεση στον Νορβηγό  διπλωμάτη από Κοτζιά και  Αναστασιάδη έπεσε στο κενό , καθώς ο  γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Γκουτέρες επιβεβαίωσε την υποστήριξή του στον Άιντα. Όμως ο Άιντα έχει εντολή όχι μόνο από τον γενικό γραμματέα αλλά κυρίως από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ όπου η Λευκωσία και η Αθήνα απέφυγαν να απευθυνθούν, όπως απέφυγαν να ζητήσουν την αντικατάστασή του. Η επίθεση στον Άιντα είναι ένα  άλλοθι, όχι τόσο πειστικό , για να του φορτώσουν την αποτυχία η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία. Ένα ακόμη λάθος δηλαδή.

Ερωτηματικό

Ειδικά στο θέμα των τεσσάρων ελευθεριών, αποτελεί μείζον εθνικό ερωτηματικό το γεγονός ότι η Ελλάδα  και η Κυπριακή Δημοκρατία εξακολουθούν να παραμένουν στις συνομιλίες την στιγμή που η Τουρκία και κάποιες δυνάμεις στην Ευρώπη θέτουν ζήτημα εφαρμογής των τεσσάρων ελευθεριών σε διάφορες μορφές,  μετά την λύση. Δηλαδή η Τουρκία ζητά να ισχύσουν η ελεύθερη διακίνηση και εγκατάσταση Τούρκων πολιτών στην Κύπρο, η διακίνηση κεφαλαίων και υπηρεσιών . Θέμα που δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το πολιτικό πρόβλημα εισβολής και κατοχής όπως δηλώνουν Αθήνα και Λευκωσία, αλλά είναι μια πολιτική κατασκευή της Άγκυρας για να υπονομεύσει τη λύση και αν  της προκύψει και κέρδος θα το καλοδεχθεί φυσικά. 

Με απλά λόγια η Αθήνα και η Λευκωσία  διαπραγματεύονται  να φύγουν οι 45.000 Τούρκοι στρατιώτες από την Κύπρο αλλά να εγκατασταθούν μερικά εκατομμύρια Τούρκων πολιτών, που θα πνίξουν για πάντα το ελληνικό στοιχείο, θα μπορούν να αγοράζουν κλπ. Η δεδομένη πληθυσμιακή καταιγίδα θα προκαλέσει νέου τύπου κατοχή (γιατί περί αυτού πρόκειται) και θα κλείσει η ιστορία του ελληνισμού στην Κύπρο καθώς η ανατροπή των πληθυσμιακών δεδομένων θα επιφέρει πλήθος ανατροπών στην διακυβέρνηση, τις περιουσίες κλπ. Αρα η στάση της Αθήνας και της Λευκωσίας στο θέμα αυτό είναι θεατρική από τη μία πλευρά, περίεργη (προς το  παρόν) από την άλλη. Και μόνο το γεγονός ότι η υπόθεση αυτή δεν έχει καταγγελθεί και δεν έχουν διακοπεί οι συνομιλίες έως ότου η Άγκυρα αποσύρει από το τραπέζι τις απαιτήσεις της , προκαλεί πλήθος ερωτηματικών. 

Αν η συζήτηση αυτή δεν υπονομεύει και τις διαπραγματεύσεις και την ίδια την υπόσταση του κυπριακού ελληνισμού και το μέλλον του στο νησί τότε τι κάνει?  Υπό αυτή την έννοια είναι υποκρισία της Αθήνας και της Λευκωσίας να καταγγέλλεται ο Άιντα ότι παίζει το παιχνίδι της Τουρκίας και την ίδια στιγμή οι δύο κυβερνήσεις σε Κύπρο και Ελλάδα να προσποιούνται ότι διαπραγματεύονται χωρίς να θέτουν τα δικά τους βέτο. Όπως ακριβώς έθεσε η Τουρκία το δικό της για ένα μάθημα στα σχολεία ….

Η Γενεύη 2 θα είναι ακόμη μεγαλύτερη αποτυχία γιατί θα είναι η τελευταία σύνοδος πριν κατάρρευση των διαπραγματεύσεων.  Η Αθήνα και η Λευκωσία θα θέσουν το θέμα των εγγυήσεων, η Τουρκία θα κάνει ελιγμούς ζητώντας μόνιμη βάση και τις τέσσερις ελευθερίες, θα προτείνει κάποια ανούσια τροποποίηση στο θέμα του δικαιώματος της μονομερούς επέμβασης  και θα κληθούν οι Τσίπρας και Ερντογάν να το λύσουν, προφανώς γιατί εκεί θα το μεταφέρει ο κ. Αναστασιάδης . Και το ναυάγιο είναι προδιαγεγραμμένο, καθώς η Τουρκία για να συναινέσει σε ελάσσονα θέματα θα ζητήσει τα μείζονα. Θα ζητήσει δικαιώματα στο φυσικό αέριο, αγωγό μέσω Τουρκίας και τέσσερις ελευθερίες. 

Ποιος θα τα δεχθεί;