Του Σωτήρη Σιδέρη

Οριστικό τέλος στην κατασκευή του αγωγού EastMed δίνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλάζοντας τα δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο. Με non paper του Στέητ Ντηπάρτμεντ προς την ελληνική κυβέρνηση, με τυπικό αποδέκτη τον Γενικό Γραμματέα  Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας  του ΥΠΕΞ Γιάννη Σμυρλή, γνωστοποιούν την  άρνηση της Ουάσιγκτον να στηρίξει το  εν λόγω εγχείρημα. Πανομοιότυπο non paper αναφέρουν πληροφορίες,  έχει αποσταλεί στο Τελ Αβίβ , αλλά και στην Τουρκία. Η τουρκική πολιτική  θριάμβευσε και περιμένουμε τώρα τις αντιδράσεις και τις επιπτώσεις . Αυτό όμως που προκαλεί κατάπληξη δεν είναι η αποτυχία ενός εγχειρήματος που εξαρχής είχε προβλήματα οικονομικής βιωσιμότητας. Η   πιο σημαντική παράμετρος, είναι ότι οι ΗΠΑ στο non paper, αιτιολογώντας τη θέση τους, πέρα από τα οικονομικά και εμπορικά στοιχεία, επισημαίνουν ότι η ιδέα του εν λόγω αγωγού, είναι εστία  έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο, παίρνοντας ξεκάθαρα τη θέση της Τουρκίας. Πρόκειται για μια νέα συλλογιστική που εκπορεύεται από την Ουάσιγκτον και η οποία όχι απλά αποδυναμώνει τις ελληνικές θέσεις αντίθετα τις συντρίβει  και ταυτόχρονα υιοθετεί πλήρως την τουρκική επιχειρηματολογία. Αλλά οι ανατροπές δεν σταματούν εδώ.

Τέλος εποχής

Στην υπόθεση αυτή η Αθήνα είχε στηρίξει μια ολόκληρη μυθολογία , ένα εθνικό αφήγημα που περιελάμβανε το σχέδιο για αύξηση της γεωπολιτικής επιρροής της Ελλάδας, για ενεργειακό κόμβο, για ιστορική συμμαχία με το Ισραήλ και την Αίγυπτο που άφηνε στο περιθώριο την Τουρκία και άλλα πολλά που καταρρέουν.  Το ίδιο συμβεί και με το νόμο Μανιάτη για τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Κατέρρευσαν και οι δύο στόχοι με πάταγο και πλέον η Ελλάδα είναι η χώρα του δόγματος Γεραπετρίτη περιορισμένη στα 6ν.μ. χωρίς να είναι σε θέση να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα.  Η Τουρκία , πρώτα με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» έστειλε στα σκουπίδια το νόμο Μανιάτη και με το τουρκολιβυκό σύμφωνο εδραίωσε την υπεροχή της έναντι των ελληνικών θέσεων. Τώρα η Ουάσιγκτον δίνει τη χαριστική βολή.

Η ελληνική εξωτερική πολιτική βασίστηκε στη νομιμότητα του διεθνούς δικαίου και  κυρίως , στα τριμερή σχήματα συνεργασίας με την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ, στην συνέχεια και με τα ΗΑΕ, προκειμένου να καταδείξει ότι η δημιουργία ενός άξονα ενισχύει την ελληνική πολιτική και μπορεί να περιορίσει ή και να απομονώσει την Τουρκία. Και αυτή η οπτική αποσυντίθεται , οπότε η Ελλάδα, θα πρέπει πλέον να ανασυγκροτήσει την πολιτική της στην Ανατολική Μεσόγειο και αν θέλει να διατηρήσει τα τριμερή σχήματα, αυτά πρέπει να αποκτήσουν γερές βάσεις . Οι διαρκείς διακηρύξεις χωρίς στρατηγικό βάθος, αποδείχθηκαν αδιέξοδες και χάθηκαν μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον.
   

Οι συνέπειες μιας προβλέψιμης πολιτικής

Ένα ακόμη συμπέρασμα που προκύπτει αβίαστα είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση υφίσταται ουσιαστικά τις συνέπειες των έργων της και  της υποτέλειας που επιδεικνύει στις ΗΠΑ. Ο ίδιος ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας, κυρίως ο πρωθυπουργός, φέρουν τεράστιες ευθύνες για την υπογραφή της συμφωνίας για  τις βάσεις με τις ΗΠΑ. Ουσιαστικά την εκχώρηση άνευ όρων και ανταλλαγμάτων ελληνικής επικράτειας για βάσεις των ΗΠΑ που στρέφονται κατά της Ρωσίας. Για την εμπλοκή της Ελλάδας στην ουκρανική κρίση, για την αποδυνάμωση της ελληνικής αεράμυνας με την αποστολή των Πάτριοτ στη Σαουδική Αραβία, απ όπου αποσύρθηκαν οι Πάτριοτ των ΗΠΑ. Για την υιοθέτηση ίσων αποστάσεων για τις γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο . Και τώρα,  λέει ένα «ευχαριστώ» με την αποδοχή της τουρκικής θέσης για την Ανατολική Μεσόγειο.

Η κυβέρνηση είναι σοβαρά εκτεθειμένη καθώς βρίσκεται σε αδιέξοδο. Διάλογο δεν θέλει να κάνει ο Μητσοτάκης με την Τουρκία ,  γιατί τον εμποδίζουν οι Καραμανλής, Σαμαράς και η ακροδεξιά του πτέρυγα. Διαπραγμάτευση με τις ΗΠΑ δεν έκανε. Η βαλκανική πολιτική έχει εγκαταλειφθεί . Οι σχέσεις με τη Ρωσία είναι ψυχρές. Και τώρα, χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια της, ενώ η Τουρκία γίνεται όλο και πιο επιθετική.  Υπό αυτή την οπτική έχει μεγάλο ενδιαφέρον η θέση της ΕΕ που έχει στηρίξει τον EastMed και μάλιστα έχει χρηματοδοτήσει και μελέτες. Αν η ΕΕ ακολουθήσει τις ΗΠΑ, η Ελλάδα θα  βρεθεί σοβαρά εκτεθειμένη στην σκληρή πολιτική που θα ακολουθήσει η Τουρκία η οποία σημειωτέον δεν υποχωρεί ποτέ από τις θέσεις της, εκτός και αν από μια νέα θέση κερδίζει περισσότερα. Και το τουρκολιβυκό σύμφωνο είναι ισχυρό και οι διεκδικήσεις της ακλόνητες.  Ας σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ στο παρασκήνιο και η Γερμανία στο προσκήνιο εργάστηκαν κατά της επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία. Τώρα τι θα κάνει η ελληνική κυβέρνηση , είναι πραγματικά άλυτος γρίφος.  
Σε αυτή την συγκυρία, η  κίνηση της Ουάσιγκτον αποτελεί δώρο στον Ερντογάν και πρέπει να εξηγηθεί στην συνέχεια ο αληθινός στόχος της. Γιατί αυτή τη στιγμή τα πράγματα εξελίσσονται σε θρίαμβο για την Τουρκία και  ήττα για την Ελλάδα. Επίσης θα πρέπει να αποσαφηνιστεί και ο ρόλος του Ισραήλ, που δεν ήταν πάντα σαφής.

Ας σημειωθεί τέλος, ότι η κυβέρνηση δεν έχει φέρει προς κύρωση στη βουλή την συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Η αντιπολίτευση έχει δικαιωθεί στην κριτική, η κυβέρνηση είναι και στο εσωτερικό εκτεθειμένη. Και εδώ ίσως επηρεαστούν οι εξελίξεις…