Του Σωτήρη Σιδέρη

Με την ΕΕ  αποδυναμωμένη,  όχι μόνο εξαιτίας της αδυναμίας διαχείρισης της ενεργειακής κρίσης, αλλά και των πολιτικών παραμέτρων της, τις σχέσεις των κρατών -μελών μεταξύ τους, το μέλλον της, τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και τον πόλεμο, οι προοπτικές εξομάλυνσης όλων αυτών των προβλημάτων εμφανίζονται μηδαμινές.   Πιθανότατα εισερχόμαστε σε μια εποχή δομικής κρίσης της ίδιας της ΕΕ και όχι απλά  όξυνσης επιμέρους προβλημάτων. Σε αυτόν τον γραφειοκρατικό κυκεώνα, την απουσία λογοδοσίας,  την οικονομική κρίση και την απουσία οράματος, η Ελλάδα είναι η χώρα που είναι αντιμέτωπη με άμεση απειλή πολέμου από την Τουρκία.

Το οξύμωρο είναι ότι ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας και οι απειλές , ενώ παραβιάζουν πλήθος όρων και κανόνων της ΕΕ, αντιμετωπίζονται,  ως συγκυριακή ένταση και όχι ως στρατηγική της Άγκυρας που υπηρετείται πιστά εδώ και πάνω από 40 χρόνια. Υπό αυτό το πρίσμα οι διεργασίες εντός της ΕΕ, οι ΗΠΑ και γενικότερα ο δυτικός κόσμος στον οποίο βασίζεται η Ελλάδα για την ασφάλειά της, στην πράξη δεν αναγνωρίζουν την στρατηγική της Άγκυρας, οπότε η χώρα μας έχει  πρόβλημα ασφάλειας για το μέλλον της και όχι μόνο σήμερα .  Οι δηλώσεις προθέσεων εκ μέρους τρων Βρυξελλών δεν συνιστούν στρατηγικό δόγμα και  σε αυτό, η ευθύνη της Αθήνας είναι τεράστια.

Οι μοχλοί πίεσης

Οι αλλαγές που συζητούνται στο ευρωπαικό οικοδόμημα προχωρούν πολύ αργά και σε γκρίζο ορίζοντα. Τη στιγμή αυτή η ΕΕ συμμετέχει  στον πόλεμο της Ουκρανίας στο πλευρό του Κιέβου με όπλα και δάνεια πολλών δις που είναι χρήματα των Ευρωπαίων πολιτών. Η Ουκρανία όμως , ούτε μέλος της ΕΕ είναι , ούτε μέλος του ΝΑΤΟ, οπότε η πολιτική αυτή ελέγχεται ως αμερικανικός σχεδιασμός που πρόθυμα υπηρετεί η Ευρώπη, αφού τον ασπάστηκε ολοκληρωτικά. Και ενώ η στήριξη αυτή , όπως και ο οικονομικός πόλεμος κατά της Ρωσίας είναι γενικευμένος, παρατηρείται μια σχεδόν αδιάφορη στάση έναντι της τουρκικής στρατηγικής. Και σε αυτό συμβάλλει η Ελλάδα με την παθητική της πολιτική. Η ΕΕ διαθέτει πλήθος μοχλών πίεσης , ώστε να αναγκάσει την Τουρκία να αναδιπλωθεί, ωστόσο αυτό ούτε καν προσεγγίζεται ως πολιτική πρόθεση.

Η Ελληνική κυβέρνηση φέρει την πρώτη ευθύνη , καθώς δεν θέτει καν στις ευρωπαικές συνόδους το δικό της πλαίσιο , ώστε να φανεί το εύρος της στήριξης προς τη χώρα μας. Για παράδειγμα , αμέσως μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Πολωνία πρώτη και οι βαλτικές χώρες, απαίτησαν , κινητοποίησαν και πέτυχαν μεγάλες νίκες , ώστε η αντιρωσική πολιτική να γίνει η κυρίαρχη πολιτική της ΕΕ. Είχαν βέβαια τις ΗΠΑ στο πλευρό τους, αλλά η συμβολή τους ήταν καταλυτική.
Η Ελλάδα δεν έχει τέτοιο σχεδιασμό. Ο πρωθυπουργός δεν προωθεί πολιτικές και δεν κινητοποιείται ώστε να οι Ευρωπαίοι  να προειδοποιήσουν την Τουρκία, ότι μια επίθεση κατά της Ελλάδας θα σημάνει την συγκρότηση ενός αντιτουρκικού μετώπου ομοίου με το αντιρωσικό μέτωπο, κάτι που θα προκαλούσε ανησυχία στην Άγκυρα . Αντίθετα, όσο η Τουρκία ξεδιπλώνει τις διεκδικήσεις της και η αντίδραση της ΕΕ δεν είναι η δέουσα, η Τουρκία νοιώθει ότι τίποτα δεν θα συμβεί και πως μπορεί άνετα να διαχειριστεί και την ΕΕ. Με την πάροδο του χρόνου και εφόσον η Ελλάδα δεν απαιτεί, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η ΕΕ , ακόμη και χωρίς στρατιωτική κρίση στο Αιγαίο, θα ζητήσει από την Ελλάδα να συζητήσει ζητήματα νησιών με την Τουρκία.
           

Τα στοιχεία της κρίσης

Η κρίση στην ΕΕ είναι πολυεπίπεδη. Εκπόνησε και διακήρυξε το δόγμα της Στρατηγικής Πυξίδας που ουσιαστικά είναι στα χαρτιά. Συζητά για την ενέργεια επί δεκαετίες χωρίς ακόμη να έχει βρει στρατηγικές λύσεις εμμένοντας στην διαχειριστική λογική. Στο μεταναστευτικό αδυνατεί εδώ και χρόνια να δώσει απαντήσεις με όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ να νοιώθουν ότι πρέπει να τα βγάλουν πέρα μόνες τους. Και ενώ η ΕΕ είναι σε πόλεμο και βγαίνει τραυματισμένη από την πανδημία, ξαφνικά εγείρεται ζήτημα αναθεώρησης των συνθηκών.  Πως και προς ποια κατεύθυνση θα αναθεωρηθούν οι συνθήκες είναι άγνωστο, πέραν της πρόθεσης της Γερμανίας να καταργηθεί το βέτο, το οποίο μια χαρά μπορεί να θέτει  η ίδια στα όργανα της ΕΕ, όταν τη συμφέρει. Σημειωτέον ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει πάρει ακόμη θέση ως προς την κατάργηση του βέτο και ενώ είναι αντιμέτωπη με πόλεμο….

Αυτές οι αδυναμίες που επιδεινώνουν το κλίμα αμφισβήτησης έρχεται ο πόλεμος που προκαλεί οικονομική κρίση για την οποία υπεύθυνη είναι η ίδια η ΕΕ. Έρχεται στην συνέχεια η καινοφανής ιδέα της Γαλλίας να δημιουργηθεί μια παράλληλη δομή με την Ευρωπαική Πολιτική Κοινότητα, ένα παράλληλο σύστημα σχέσεων ουσιαστικά δευτέρου επιπέδου, που δεν είναι ακόμη σαφές πως  θα  λειτουργεί, πως θα λαμβάνονται αποφάσεις, αν λαμβάνονται ή θα είναι απλά ένας οργανισμός για να ασκείται η γαλλική διπλωματία.

 Η Ελλάδα πρέπει να αναβαθμίσει άμεσα την ευρωπαική της πολιτική. Όλες αυτές οι προκλήσεις απαιτούν απαντήσεις, είναι σαφές ότι η ΕΕ βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο, αλλά ακόμη υπάρχει επιδρά , διαθέτει πολιτικούς και οικονομικούς πόρους που η χώρα μας δεν αξιοποιεί. Πολλές χώρες, όπως και η Ελλάδα στέκονται απέναντι στην ΕΕ ως συνδιαχειριστές κρίσεων, που όμως δεν αντιμετωπίζονται στη ρίζα τους,  παρά μόνο  με επιφανειακές πολιτικές που χάνονται με την επόμενη κρίση. Η Ελλάδα όμως αντιμετωπίζει εθνική απειλή και υπό αυτό το πρίσμα η εκπόνηση ευρωπαικής πολιτικής, είναι εθνική ανάγκη. Οι μήνες που έρχονται ίσως επιδράσουν καθοριστικά στη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας μας.  Είναι επίσης ανάγκη να αυξηθεί η πίεση εντός των κοινοτικών οργάνων, να γίνει πιο απαιτητική, να έχει όμως πειστικό σχέδιο και να υπογραμμίσει ότι εφόσον πιστεύουν ότι η Ελλάδα είναι το σύνορο του δυτικού πολιτισμού, ας το αποδείξουν. Η κρίση με την Τουρκία δεν θα τερματιστεί , αυτό είναι το μέλλον μας . Τουλάχιστον ας μην είναι καταστροφικό...